संत सेना महाराज-रामे अहिल्या उद्धरिली। रामे गणिका तारिली-2-

[Atul Kaviraje]

                         "संत चरित्र"
                        ------------

        संत सेना महाराज-

२. दुसरे कडवे:
"रामे जटायु तारिले। रामे वानरा उद्धरिले ॥
ऐसा अयोध्येचा राजा। सेना म्हणे बाप माझा ॥"

अर्थ (Meaning):
रामे जटायु तारिले: श्रीरामाने जटायूचा उद्धार केला. (रावणाशी युद्ध करताना जखमी झालेल्या आणि सीतेच्या शोधात मदत करणाऱ्या जटायूला श्रीरामाने स्वतःच्या मांडीवर प्राण सोडण्याची संधी दिली आणि त्याला परमगती दिली.)

रामे वानरा उद्धरिले: श्रीरामाने वानरांना (वानरसेनेला) उद्धारले. (श्रीरामाच्या सेवेत राहून हनुमानासारख्या वानरांना आणि संपूर्ण वानरसेनेला मोक्ष प्राप्त झाला.)

ऐसा अयोध्येचा राजा। सेना म्हणे बाप माझा: असा हा अयोध्येचा राजा (श्रीराम) माझ्यासाठी माझा 'बाप' (वडील/पिता) आहे, असे संत सेना महाराज म्हणतात.

विस्तृत विवेचन (Elaboration):
या कडव्यात संत सेना महाराज श्रीरामाच्या कृपाळूपणाचे आणि दीनदयाळूपणाचे (गरिबांवर दया करणारे) दर्शन घडवतात. श्रीरामाने ज्यांना तारले, ते मनुष्य नव्हते, तर पक्षी (जटायू) आणि प्राणी (वानर). जटायूने केवळ सीतेसाठी रावणार्शी लढून आपल्या निष्ठावान भक्तीचे दर्शन घडवले.

उदाहरण (Example): जटायूचे उदाहरण सांगून संत महाराज हे दाखवून देतात की, राम हे केवळ माणसांचेच तारणहार नाहीत, तर ते सृष्टीतील प्रत्येक जीवावर प्रेम करणारे आणि त्यांची निष्ठेने केलेली सेवा स्वीकारणारे आहेत. जटायूला त्यांनी केवळ तारलेच नाही, तर पित्याप्रमाणे त्याच्यावर अंतिम संस्कार केले. तसेच, तुच्छ मानलेल्या वानरसेनेला (हनुमान, सुग्रीव इत्यादी) आपल्या कार्यात सहभागी करून घेऊन त्यांना अमरत्व आणि मोक्ष बहाल केला.

या उदाहरणांवरून राम किती उदार, निष्पक्ष आणि व्यापक आहेत, हे सिद्ध होते. अशा या उदाहरणांनी भरलेल्या 'अयोध्येच्या राजाला' (श्रीरामाला) संत सेना महाराज अत्यंत प्रेमाने, आदराने आणि अनन्य भक्तीने 'बाप माझा' असे संबोधतात. 'बाप माझा' म्हणण्यामागे सेना महाराजांची श्रीरामावरील अपार श्रद्धा आणि जवळीक व्यक्त होते. राम हे केवळ राजा किंवा देव नसून, ते त्यांचे पालनकर्ते, आधारस्तंभ आणि अंतिम आश्रयस्थान आहेत, हा भाव ते व्यक्त करतात.

॥ समारोप आणि निष्कर्ष (Conclusion and Inference) ॥
या संपूर्ण अभंगातून संत सेना महाराजांनी अत्यंत महत्त्वाचे तीन संदेश दिले आहेत:

१. राम-नामाचे सामर्थ्य (Power of Ram-Nama):
राम-नाम हे कोणत्याही भेदाला किंवा कर्माला पाहत नाही. ते पाप-पुण्य, उच्च-नीच, मनुष्य-पशू यात भेद न करता, जो कोणी हे नाम उच्चारेल, त्याचा उद्धार करते.

२. परमेश्वराची व्यापकता (Omnipresence of God):
श्रीराम हे केवळ राजघराण्यातील लोकांनाच आधार देत नाहीत, तर ते पतन पावलेले (गणिका), शापग्रस्त (अहिल्या), निष्ठावान पक्षी (जटायू) आणि प्राणी (वानर) या सर्वांना समानतेने मोक्ष देतात. त्यांची कृपा अत्यंत व्यापक आणि उदार आहे.

३. भक्ताची अनन्यता (Devotee's Uniqueness):
संत सेना महाराजांनी श्रीरामांना 'बाप माझा' असे संबोधून आपली अनन्य भक्ती सिद्ध केली आहे. देव आणि भक्त यांच्यातील नाते किती जिव्हाळ्याचे आणि व्यक्तिगत असू शकते, हे त्यांनी दर्शवले आहे. श्रीराम हे त्यांचे केवळ आराध्य नाहीत, तर त्यांचे संरक्षक, मार्गदर्शक आणि अंतिम पिता आहेत.

हा अभंग म्हणजे 'केवळ नामस्मरणाने मुक्ती' या भक्तीमार्गाच्या तत्त्वज्ञानाची सोपी, रसाळ आणि प्रभावी मांडणी आहे. संत सेना महाराजांच्या या अभंगातून सर्वसामान्य माणसाला हा विश्वास मिळतो की, जगातील कोणत्याही परिस्थितीत आणि कोणत्याही अवस्थेत केवळ 'राम श्रीराम' हे नाम उच्चारल्यास भवसागरातून निश्चितपणे तारण होते.

(सेनामहाराज अ० क्र० २४)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.10.2025-शुक्रवार.
===========================================