हनुमान आणि त्यांचे 'मुक्ती' आणि 'करुणा' चे तत्त्वज्ञान-2-

[Atul Kaviraje]

('मुक्ती' आणि 'करुणा' यावर हनुमानाची शिकवण)
हनुमान आणि त्याचे 'मुक्ति' व 'दया' तत्त्वज्ञान-
(Hanuman's Teachings on 'Liberation' and 'Compassion')
Hanuman and his philosophy of 'Liberation' and 'Compassion'

हनुमान आणि त्यांचे 'मुक्ती' आणि 'करुणा' चे तत्त्वज्ञान-

6. अहंकारावर विजय: नम्रता 🌟
विनय: प्रचंड सामर्थ्य, बुद्धिमत्ता आणि पराक्रम असूनही हनुमान नेहमी विनम्र राहिले। त्यांची ही नम्रता हीच त्यांच्या मुक्त स्वभावाचा पुरावा आहे।

प्रतीक: शेपटी (अहंकाराचा शमन)। त्यांनी आपल्या शेपटीचा उपयोग लंका जाळण्यासाठी केला, जे अहंकाराला (रावणाला) जाळण्याचे प्रतीक आहे।

7. पीडितांप्रती करुणा (Compassion for the Suffering) 😔
विभीषण आणि सुग्रीव: हनुमानांनी केवळ सीतेवरच नव्हे, तर विभीषण आणि सुग्रीव सारख्या पीडितांप्रतीही खरी करुणा दाखवली आणि त्यांना रामाशी जोडले।

भेदभाव विरहित करुणा: त्यांची करुणा कोणत्याही जात, पद किंवा स्थिती पुरती मर्यादित नव्हती; ती सार्वभौमिक होती।

8. धैर्य आणि आशेचा संदेश 🕊�
अटूट धैर्य: सीतेच्या शोधादरम्यान आणि युद्धात, हनुमानांनी असाधारण धैर्य दाखवले।

आशेचा संचार: ते नेहमी आशेचे प्रतीक राहिले। सीतेला रामाची मुद्रिका देणे, नैराश्याच्या अंधारात आशेची एक किरण होती।

प्रतीक: मुद्रिका (विश्वास आणि आशा)। 💍

9. जीवन मुक्ती (Jivan Mukti) चा आदर्श 💫
जीवन मुक्ती: हनुमानांनी जीवन जगत असतानाच मुक्ती प्राप्त केली। त्यांना देह त्यागण्याची आवश्यकता पडली नाही। ते आजही पृथ्वीवर चिरंजीवी म्हणून उपस्थित आहेत।

शिकवण: हे शिकवते की मुक्ती ही भविष्यातील घटना नाही, तर वर्तमानातील स्थिती आहे, जी सेवा आणि करुणेने प्राप्त केली जाऊ शकते।

10. समारोप: शाश्वत आदर्श 🚩
हनुमानांचे तत्त्वज्ञान आपल्याला एक सोपा आणि शक्तिशाली सूत्र देते: मुक्ती तेव्हाच शक्य आहे जेव्हा करुणा कृतीचे रूप घेते। ते आपल्याला शिकवतात की खरा पराक्रम सेवेत आहे आणि खरे ज्ञान नम्रतेत आहे। त्यांचे जीवन आपल्याला निःस्वार्थ प्रेमाद्वारे (करुणा) परम स्वातंत्र्य (मुक्ती) प्राप्त करण्याचा शाश्वत मार्ग दाखवते।

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.10.2025-शनिवार.
===========================================