पूर्निमा अरविंद पक्वासा-५ ऑक्टोबर १९१३ समाज कार्यकर्ता-1-📜👵🇮🇳✊🌱🏡🏥👩‍🤝‍

[Atul Kaviraje]

पूर्निमा अरविंद पक्वासा-५ ऑक्टोबर १९१३

समाज कार्यकर्ता, स्वतंत्रता चळवळीतील सदस्य-

पूर्णिमा अरविंद पक्वासा: त्याग, सेवा आणि समर्पणाचे प्रतीक
प्रस्तावना
काही व्यक्तींचे जीवन म्हणजे केवळ जगणे नव्हे, तर ते एक महान कार्य असते. असेच एक प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व म्हणजे पूर्णिमा अरविंद पक्वासा. ५ ऑक्टोबर १९१३ रोजी जन्मलेल्या पूर्णिमाताईंनी आपले आयुष्य स्वातंत्र्यलढा आणि समाजसेवेसाठी वाहिले. महात्मा गांधी यांच्या विचारांनी प्रेरित होऊन, त्यांनी आदिवासी आणि वंचित लोकांसाठी आपले जीवन समर्पित केले. या लेखात आपण त्यांच्या जीवनप्रवासाचे, त्यांच्या कार्याचे, आणि त्यांनी केलेल्या योगदानाचे सखोल विश्लेषण करणार आहोत.

१. प्रारंभिक जीवन आणि स्वातंत्र्य चळवळीतील सहभाग 🇮🇳
पूर्णिमाताईंचा जन्म गुजरात राज्यातील लिंबडी येथे झाला. त्यांचे वडील बैरिस्टर आणि स्वातंत्र्यसेनानी होते, त्यामुळे लहानपणापासूनच त्यांच्यावर देशभक्तीचे संस्कार झाले. तरुण वयातच त्या महात्मा गांधींच्या विचारांनी प्रभावित झाल्या आणि स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय झाल्या. त्यांनी अनेक आंदोलनात भाग घेतला, लाठ्या-काठ्यांचा मार सहन केला आणि तुरुंगवासही भोगला. त्यांच्यासाठी स्वातंत्र्य हे केवळ राजकीय नव्हते, तर ते सामाजिक आणि वैयक्तिक होते.

२. गांधीजींचा प्रभाव आणि साबरमती आश्रम 🙏
महात्मा गांधींचा त्यांच्या जीवनावर खोलवर प्रभाव होता. गांधीजींच्या नेतृत्वाखाली त्यांनी साबरमती आश्रमात राहून समाजसेवेचे धडे घेतले. गांधीजींच्या 'सत्य आणि अहिंसा' या तत्त्वांवर त्यांचा दृढ विश्वास होता. आश्रमातील शिस्तीने आणि साधेपणाने त्यांच्या जीवनाला एक नवी दिशा दिली. गांधीजींनी त्यांना 'दांडीच्या माई' असे प्रेमाने संबोधले, कारण त्यांनी दांडी यात्रेदरम्यान गांधीजींना विशेष मदत केली होती.

३. भारत छोडो आंदोलन (१९४२) ✊
१९४२ च्या 'भारत छोडो' आंदोलनात पूर्णिमाताईंनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांनी गुप्तपणे अनेक क्रांतिकारकांना मदत केली, संदेश पोहोचवले आणि आंदोलनाला गती दिली. ब्रिटिश सरकारविरुद्ध त्यांनी केलेल्या कामामुळे त्या अनेकदा तुरुंगात गेल्या. या काळातही त्यांनी कधीही हार मानली नाही आणि आपल्या देशासाठी लढत राहिल्या.

४. सामाजिक कार्याला सुरुवात 🕊�
स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर, अनेक नेत्यांनी सत्ताकारणाचा मार्ग स्वीकारला, पण पूर्णिमाताईंनी समाजसेवेचा मार्ग निवडला. त्यांच्या लक्षात आले की खऱ्या अर्थाने स्वातंत्र्य तेव्हाच मिळेल, जेव्हा देशातील प्रत्येक व्यक्तीला समान अधिकार आणि जीवन मिळेल. याच विचारातून त्यांनी आदिवासींच्या कल्याणासाठी काम करण्याचा निर्णय घेतला.

५. 'सेवाश्रम' संस्थेची स्थापना 🏡
१९५२ साली, त्यांनी गुजरातमधील आदिवासी बहुल डांग जिल्ह्यात 'सेवाश्रम' ची स्थापना केली. 🏞� ही संस्था आदिवासींच्या उत्थानासाठी एक महत्त्वाचे केंद्र बनली.

शिक्षण: त्यांनी आदिवासी मुला-मुलींसाठी शाळा सुरू केल्या.

आरोग्य: आरोग्य शिबिरे आयोजित करून त्यांना मूलभूत आरोग्य सेवा पुरवल्या.

रोजगार: रोजगाराचे प्रशिक्षण देऊन त्यांना स्वावलंबी बनवले.

६. आदिवासी आणि महिला सबलीकरण 🤝
पूर्णिमाताईंनी आदिवासी महिलांना विशेषतः स्वावलंबी बनवण्यासाठी प्रयत्न केले. त्यांनी महिलांना शिवणकाम, भरतकाम आणि इतर हस्तकलेचे शिक्षण दिले. यामुळे त्या महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळाले. त्यांनी आदिवासींच्या कला आणि संस्कृतीचे संरक्षण करण्यासाठीही काम केले.

🌟 सारांश (Emoji Summary) 🌟
लेख: 📜👵🇮🇳✊🌱🏡🏥👩�🤝�👩🏆💖✨

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.10.2025-रविवार.
===========================================