मराठी लेख: सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्था: आव्हाने आणि सुधारणेची गरज-2-

[Atul Kaviraje]

सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्था: आव्हाने आणि सुधारणांची गरज-

मराठी लेख: सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्था: आव्हाने आणि सुधारणेची गरज-

६. प्रतिबंधात्मक आणि प्राथमिक आरोग्य सेवांची उपेक्षा

(Erosion of Preventive and Primary Health Care)

६.१ प्रतिबंधावर दुर्लक्ष: सरकारचा भर हॉस्पिटल-आधारित उपचारांवर अधिक आहे, तर स्वच्छता, पोषण आणि आरोग्य शिक्षण यासारख्या प्रतिबंधात्मक उपायांकडे दुर्लक्ष होते.

६.२ प्राथमिक आरोग्याची उपेक्षा: PHC ही आजार सुरुवातीच्या टप्प्यात ओळखण्यासाठी आणि थांबवण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे, पण त्यांना योग्य पाठबळ मिळत नाही. 🏠

६.३ जनजागृतीचा अभाव: ग्रामीण व मागासलेल्या भागांत आरोग्य व स्वच्छतेबद्दल जनजागृती मोहिमा फारशा चालविल्या जात नाहीत.

६.४ NCDs चं संकट: मधुमेह, उच्च रक्तदाब यांसारख्या गैर-संसर्गजन्य आजारां साठी प्राथमिक स्तरावर प्रभावी स्क्रीनिंग आवश्यक आहे.

७. तंत्रज्ञानाचा समावेश व डिजिटलायझेशनची गरज

(Need for Technological Integration and Digitization)

७.१ डिजिटल आरोग्य नोंदी (EHRs): इलेक्ट्रॉनिक हेल्थ रेकॉर्ड 💾 वापरल्यास रुग्णांची माहिती सुरक्षित आणि सहज उपलब्ध होते.

७.२ टेलीमेडिसिनचा वापर: टेलीमेडिसिन 📱 चा वापर करून ग्रामीण भागांत विशेषज्ञांशी सल्ला घेणं शक्य होतं.
उदाहरण: व्हिडिओ कॉल द्वारे तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला.

७.३ डेटा विश्लेषण: आरोग्यविषयक डेटा वापरून साथींचा अंदाज घेता येतो आणि संसाधनांचं प्रभावी नियोजन करता येतं.

७.४ कर्मचाऱ्यांसाठी प्रशिक्षण: डिजिटल साधनांचा उपयोग करण्यासाठी आरोग्य कर्मचाऱ्यांना योग्य प्रशिक्षण देणं आवश्यक आहे.

८. आरोग्य सुधारणेसाठी आवश्यक प्रमुख उपाय

(Key Essential Steps Towards Reform)

८.१ आरोग्य बजेट वाढवणे: GDP च्या किमान २.५% आरोग्यावर खर्च करण्याचं लक्ष्य ठरवणं.

८.२ त्रिस्तरीय आरोग्य यंत्रणा सशक्त करणे: PHC, CHC आणि जिल्हा रुग्णालयांमधील रेफरल यंत्रणा अधिक कार्यक्षम बनवणं.

८.३ डॉक्टर-नर्ससाठी प्रोत्साहन: ग्रामीण भागात सेवा देणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना आर्थिक व करिअरविषयक प्रोत्साहन देणे.

८.४ सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी (PPP): तांत्रिक सुधारणा व पायाभूत सुविधा उभारण्यासाठी खाजगी क्षेत्राची मदत घेणं, पण गुणवत्ता नियंत्रण सरकारकडे असणं आवश्यक.

९. सामाजिक आणि राजकीय इच्छाशक्तीची भूमिका

(Role of Social and Political Willpower)

९.१ राजकीय वचनबद्धता: आरोग्य सुधारणा हे प्राधान्य मानून, दीर्घकालीन धोरण राबवण्यासाठी राजकीय इच्छाशक्तीची गरज आहे.

९.२ समुदायाची सहभागिता: स्थानिक आरोग्य समित्यांच्या माध्यमातून जनतेचा आरोग्य व्यवस्थेच्या निर्णयांमध्ये सहभाग वाढवणे.

९.३ पारदर्शकता व जबाबदारी: भ्रष्टाचार 💸 कमी करण्यासाठी पारदर्शी यंत्रणा आणि जबाबदारी निश्चित करणे गरजेचे आहे.

९.४ नागरिक जागरूकता: नागरिकांना त्यांच्या आरोग्य हक्कांची माहिती असणं आवश्यक आहे, जेणेकरून ते चांगल्या सेवांसाठी मागणी करू शकतील.

१०. निष्कर्ष: एक निरोगी भारताची पायाभरणी

(Conclusion: The Foundation of a Healthy Nation)

१०.१ समग्र दृष्टिकोन: सार्वजनिक आरोग्य सुधारण्यासाठी केवळ उपचार नव्हे तर पोषण, स्वच्छता आणि आरोग्य शिक्षण हाही महत्त्वाचा भाग असावा.

१०.२ राष्ट्रीय गुंतवणूक: आरोग्यावरचा खर्च हा खर्च नसून, देशाच्या भविष्यावरील गुंतवणूक आहे – जो कार्यक्षम मनुष्यबळ तयार करतो.

१०.३ सर्वांचा आरोग्य हक्क: भारताने सुपरपॉवर बनण्यासाठी 'सर्वांचा आरोग्य' 🇮🇳 सुनिश्चित केला पाहिजे — हे तेव्हाच शक्य होईल जेव्हा सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्था सुलभ, परवडणारी आणि उच्च दर्जाची असेल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.10.2025-शनिवार.
===========================================