⚔️ भवानी देवी उत्सव (तुळजापूर): शक्ती आणि भक्तीचा महासंगम-1-⚔️👑🚩🙏💪

[Atul Kaviraje]

भवानी देवी उत्सव-तुळजापूर-

⚔️ भवानी देवी उत्सव (तुळजापूर): शक्ती आणि भक्तीचा महासंगम 🪷-

भवानी देवी उत्सव, विशेषतः महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी माता श्री तुळजा भवानी यांच्या पवित्र निवासस्थान तुळजापूर येथे साजरा होणारा एक अत्यंत महत्त्वाचा सण आहे. मंदिराचा मुख्य उत्सव शारदीय नवरात्री असला तरी, 06 ऑक्टोबर, 2025 रोजी असणाऱ्या कोजागिरी पौर्णिमेला (शरद पौर्णिमा) येथे विशेष धार्मिक विधी होतात. या दिवशी देवीचे भक्त त्यांची विशेष पूजा-अर्चा करतात आणि मान्यतेनुसार, नवरात्री संपल्यावर देवीची सिंहासनावर विशेष प्रतिष्ठापना देखील याच काळात केली जाते. हा उत्सव केवळ धार्मिक नसून ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व देखील बाळगतो.

🌟 प्रतीक (Symbols), चित्र (Pictures) आणि इमोजी सारांश (Emoji Summary) 🪔

मुख्य प्रतीक: तुळजा भवानीची मूर्ती 🪷, भवानी तलवार ⚔️, छत्रपती शिवाजी महाराज 👑, शक्तिपीठ 🚩

भाव: भक्ती 🙏, शक्ती 💪, विजय 🏆, कुलदेवी 🛡�

इमोजी सारांश: 🪷⚔️👑🚩🙏💪

सविस्तर आणि विवेचनपूर्ण लेख
1. पर्वाचा परिचय आणि तिथी 📅

उप-मुद्दा   विवरण
1.1 मुख्य पर्व   तुळजापूर येथील प्रमुख उत्सव शारदीय नवरात्री (आश्विन शुद्ध प्रतिपदेपासून नवमीपर्यंत) आणि कोजागिरी पौर्णिमा 🌕 आहेत.
1.2 06 ऑक्टोबर 2025 चे महत्त्व   या दिवशी कोजागिरी पौर्णिमेचा विशेष उत्सव असतो, ज्यात देवीची विशेष पूजा आणि काही मान्यतांनुसार त्यांची सिंहासनावर प्रतिष्ठापना केली जाते.
1.3 'भवानी'चा अर्थ   'भवानी' शब्दाचा अर्थ आहे जीवन देणारी किंवा जगाला आधार देणारी मूळ शक्ती (आदिशक्ती).

2. तुळजा भवानी मंदिराचे ऐतिहासिक महत्त्व 👑

उप-मुद्दा   विवरण
2.1 महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी   तुळजा भवानी महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी आणि अनेक मराठा व इतर समुदायांची कुलदेवी आहे.
2.2 छत्रपती शिवाजी महाराज   माता भवानी छत्रपती शिवाजी महाराजांची 👑 आराध्य देवी होती. देवीने स्वतः प्रकट होऊन त्यांना भवानी तलवार ⚔️ प्रदान केली, ज्यामुळे त्यांना स्वराज्य स्थापनेची प्रेरणा मिळाली, असे मानले जाते.
2.3 मंदिराचा काळ   हे मंदिर यादवकालीन मानले जाते, ज्याचा इतिहास 12 व्या शतकापर्यंत जातो.

3. शक्तिपीठ आणि पौराणिक कथा 🚩

उप-मुद्दा   विवरण
3.1 शक्तिपीठ   तुळजा भवानी मंदिर भारतातील साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आणि 51 शक्तिपीठांमध्येही समाविष्ट आहे.
3.2 महिषासुर मर्दिनी स्वरूप   येथे देवीने कुकुर नावाच्या राक्षसाचा वध केला होता. ही मूर्ती अष्टभुजा असलेली, महिषासुर मर्दिनीच्या रूपात स्थापित आहे, जी दुष्टांचा नाश करणारी आहे.
3.3 त्वरिता/तुरजा   भक्तांच्या हाकेला त्वरित धावून येणारी म्हणून देवीला त्वरिता, आणि नंतर तुरजा/तुळजा म्हटले गेले.

4. 06 ऑक्टोबर (कोजागिरी) चे विशेष विधी 🌕

उप-मुद्दा   विवरण
4.1 सिंहासनावर प्रतिष्ठापना   नवरात्रीच्या काळात देवीला मंचकी निद्रा दिली जाते. कोजागिरी पौर्णिमेच्या आसपास (किंवा या दिवशी) देवीला पुन्हा सिंहासनावर प्रतिष्ठित केले जाते.
4.2 छबिना उत्सव   या निमित्ताने देवीच्या उत्सव मूर्तीला चांदीच्या अंबारीत ठेवून एक प्रदक्षिणा (परिक्रमा) काढली जाते, ज्याला छबिना म्हणतात.
4.3 विशेष महापूजा   या दिवशी कोजागिरी पौर्णिमेची विशेष महापूजा आणि अलंकार पूजा केली जाते, ज्यात खिरीचा नैवेद्यही असतो.

5. देवीच्या मूर्तीचे स्वरूप 🛡�

उप-मुद्दा   विवरण
5.1 मूर्तीकला   देवीची स्वयंभू मूर्ती तीन फूट उंच आणि काळ्या पाषाणाची बनलेली आहे.
5.2 अष्टभुजा   देवीच्या आठ भुजा आहेत, ज्यात तिने विविध शस्त्रे धारण केली आहेत, जे तिच्या योद्धा देवीचे 💪 स्वरूप दर्शवतात.
5.3 अभय मुद्रा   एका हातात अभय मुद्रा आहे, जी भक्तांना सुरक्षितता आणि आशीर्वादाचा संदेश देते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.10.2025-सोमवार. 
===========================================