बुद्धांच्या शिकवणीत शांतीचे महत्त्व: आतून बाहेरचा मार्ग- शांतीचा मार्ग-🧘‍♀️🕊️

[Atul Kaviraje]

बुद्धांच्या शिकवणीत शांतीचे महत्त्व: आतून बाहेरचा मार्ग-

शांतीचा मार्ग (बुद्ध वाणी)-
🧘�♀️🕊�💡

चरण (Stanza)   मराठी अर्थ (Marathi Meaning)

I   बाहेर नाही, शांती आतच शोधा, 🧘�♀️ मनातील अंधार ध्यानाने मिटवा। गेले ते सोडा, भविष्याची चिंता कशाला, फक्त वर्तमानात रहा, हीच बुद्ध शिकवण।
अर्थ: शांती बाहेर कुठेच नाही, ती तुमच्या आतच आहे. मनात असलेला अज्ञान किंवा अशांतीचा अंधार ध्यानाने (मेडिटेशन) दूर करा. भूतकाळातील पश्चात्ताप आणि भविष्याची चिंता सोडून वर्तमान क्षणात जगणे हाच बुद्धांचा प्रमुख उपदेश आहे.

II   जीवन आहे दुःख, तृष्णा आहे कारण, इच्छेचा त्याग हेच खरे निवारण। निर्वाण शांती आहे, परम विश्रांती, दुःखाची आग विझेल, मनाला शांती मिळे।
अर्थ: बुद्धांनुसार हे जीवन दुःखमय आहे आणि आपल्या अतृप्त इच्छा (तृष्णा) हेच दुःखाचे मूळ कारण आहेत. या इच्छांचा त्याग केल्यानेच दुःखातून मुक्ती मिळते. निर्वाण ती परम शांती आहे जिथे दुःखाची आग विझते.

III   अष्टांगिक मार्ग आहे सरळ-सोपा, दृष्टी खरी असावी, संकल्पही अर्धा। खोटे बोलू नका, गोड शब्द असावेत, शुभ कर्मे करा, आचरण स्वच्छ असावे।
अर्थ: शांतीकडे घेऊन जाणारा अष्टांगिक मार्ग खूप सोपा आहे. तुमचा विचार (सम्यक् दृष्टी) आणि हेतू (सम्यक् संकल्प) योग्य ठेवा. नेहमी खरे आणि गोड बोला (सम्यक् वाक्), आणि चांगली कर्मे करा (सम्यक् कर्मान्त)।

IV   मैत्री-करुणेचा भाव जागवा, ❤️ द्वेषाला प्रेमाने शांत करा। क्रोध स्वतःचीच आहे मोठी शिक्षा, क्षमादान द्या, जीवनाला सजवा।
अर्थ: सर्व प्राण्यांसाठी दया (करुणा) आणि प्रेम (मैत्री) चा भाव निर्माण करा. द्वेष फक्त प्रेमानेच संपवता येतो. क्रोध दुसऱ्याला नाही, तर तुम्हाला स्वतःला दिलेली मोठी शिक्षा आहे. क्षमा करायला शिका आणि आपले जीवन सुखी करा।

V   हिंसेचा त्याग, सर्वात मोठा धर्म, 🕊� नष्ट करू नका कोणत्याही प्राण्याचा मर्म। संतोष हेच सर्वात मोठे धन आहे, लोभ-मोह सोडा, मन शांत राहे।
अर्थ: कोणालाही त्रास न देणे (अहिंसा) हा सर्वात महान धर्म आहे. कोणत्याही सजीवाला दुःख देऊ नका. धन-संपत्तीपेक्षा समाधान मोठे आहे. लोभ आणि मोहाचा त्याग केल्यानेच मन शांत होते।

VI   जेव्हा मन शांत, तेव्हा वाणी शांत होते, तेव्हा कर्मातही साधेपणा असतो। आंतरिक शांती जेव्हा बाहेर पसरे, विश्व शांतीचा दिवा तेव्हा चमके। 🌍
अर्थ: जेव्हा मन स्थिर आणि शांत होते, तेव्हा आपले बोलणे (वाणी) देखील शांत होते. यानंतर आपल्या कामातही (कर्म) साधेपणा आणि सहजता येते. जेव्हा ही आंतरिक शांती बाहेर पसरते, तेव्हाच विश्व शांतीचा प्रकाश सर्वत्र पसरू शकतो।

VII   स्वतःवर विजय हेच अंतिम ध्येय, 🎯 पवित्र हा मार्ग आहे पूर्णपणे स्पष्ट। चला बुद्ध मार्गावर, हळू हळू, सदाचारी व्हा, ज्ञानाने जगा।
अर्थ: आपल्या मनावर नियंत्रण (स्वतःवर विजय) मिळवणे हेच जीवनाचे अंतिम आणि सर्वात मोठे ध्येय आहे. बुद्धांचा हा मार्ग पूर्णपणे स्पष्ट आणि सत्य आहे. या मार्गावर हळू हळू आणि धैर्याने चला. ज्ञान आणि सदाचार जीवनात उतरवा।

--अतुल परब
--दिनांक-08.10.2025-बुधवार.
===========================================