भगवान विठ्ठलाच्या पूजेचे महत्त्व: भक्ती, समता आणि मातृ-पितृ सेवेचा संगम-🙏🪷🧱🚩

[Atul Kaviraje]

भगवान विठ्ठलाच्या पूजेचे महत्त्व: भक्ती, समता आणि मातृ-पितृ सेवेचा संगम-

विठ्ठलाची महती-
🙏🪷🧱🚩

चरण (Stanza)   मराठी अर्थ (Marathi Meaning)

I   पंढरपुरात विठ्ठलाची आहे माया, 🪷 कृष्ण-विष्णूचे रूप इथे सामावले। विटेवर उभे आहेत, हात कमरेवरती, भक्तांची वाट पाहतात, प्रत्येक मार्गावरती।
अर्थ: पंढरपुरात भगवान विठ्ठलाची अलौकिक शक्ती (माया) आहे, जिथे कृष्ण आणि विष्णूचे रूप एकत्र सामावले आहे. ते विटेवर उभे आहेत आणि त्यांचे हात कमरेवर आहेत, ते प्रत्येक मार्गावर भक्तांची वाट पाहत आहेत।

II   पुंडलिकाने सेवेला धर्म मानले, आई-वडिलांमध्ये देवाला ओळखले। देवाला म्हणाले, 'प्रतीक्षा करा थोडी', सेवाच खरी भक्तीची आहे सुरवात।
अर्थ: भक्त पुंडलिकाने आई-वडिलांच्या सेवेलाच आपला सर्वात मोठा धर्म मानला. त्याने आपल्या आई-वडिलांच्या रूपातच देवाला ओळखले. त्यांनी देवाला म्हटले, 'कृपा करून थोडी वाट पहा', कारण सेवाच खऱ्या भक्तीचा आरंभ (सुरवात) आहे।

III   त्याच विटेवर देव उभे राहिले, 🧱 भक्ताचे दास झाले, प्रेमात रमले। विठोबा नाव तेव्हापासून मिळाले, सेवा-भावाचे महत्त्व शिकवले।
अर्थ: त्याच विटेवर भगवान उभे राहिले. ते आपल्या भक्ताचे दास बनले आणि पुंडलिकाच्या प्रेमात लीन झाले. तेव्हापासून त्यांना विठोबा हे नाव प्राप्त झाले, आणि त्यांनी सेवा-भावाचे महत्त्व शिकवले।

IV   वारीचा चालतो अनमोल मेळा, ज्ञानदेव, तुकारामाचा प्रत्येक खेळ। समतेचा नाद आहे वारकरी पंथ, जाति-भेदाचे तोडतात प्रत्येक बंधन।
अर्थ: पंढरपुरात वारीचा (तीर्थयात्रेचा) अमूल्य उत्सव चालतो. हे संत ज्ञानेश्वर आणि संत तुकाराम यांच्या कार्याचे क्षेत्र राहिले आहे. वारकरी संप्रदायात समानतेची भावना गुंजते, जो जाति-भेदभावाचे प्रत्येक बंधन तोडतो।

V   हरी नाम मुखातून जो घेतो प्राणी, पुण्याची गणना कोण करू शकेल ज्ञानी। एकादशी व्रताचे महात्म्य मोठे, पापांचे होते बंधन नष्ट।
अर्थ: जो कोणी आपल्या तोंडाने हरिचे नाम घेतो, त्याच्या पुण्यांची गणना कोणताही ज्ञानी करू शकत नाही. एकादशीच्या व्रताचे महत्त्व खूप मोठे आहे, कारण याने पापांचे बंधन दूर होते।

VI   तुळशी-दलाने जो करी आराधना, 🙏 मिळते त्याला प्रभूची खरी साधना। जीवनात राहून जो करतो सेवा, विठ्ठल देतात त्याला प्रेमाचा मेवा।
अर्थ: जे भक्त तुळशीच्या पानाने देवाची पूजा करतात, त्यांना प्रभूची खरी भक्ती प्राप्त होते. जे लोक गृहस्थ जीवनात राहून सेवा करतात, विठ्ठल त्यांना प्रेमाचे फळ (मेवा) देतात।

VII   पंढरपूर आहे सर्वांचे मायका महान, 🚩 जिथे भक्ताला मिळतो सन्मान। विठ्ठल पूजेचा हाच आहे मूळ सार, कर्मच भक्ती आहे, हाच आहे उद्धार।
अर्थ: पंढरपूर हे सर्वांचे महान माहेरघर आहे, जिथे भक्ताला आदर मिळतो. विठ्ठलाच्या पूजेचा हाच मुख्य अर्थ आहे की कर्तव्य कर्म हीच खरी भक्ती आहे, आणि हाच मोक्षाचा मार्ग आहे।

--अतुल परब
--दिनांक-08.10.2025-बुधवार.
===========================================