अक्षय महन्ती – १२ ऑक्टोबर १९३७ -गायक, संगीतकार गीतकार-1-

[Atul Kaviraje]

अक्षय महन्ती (Akshaya Mohanty) – १२ ऑक्टोबर १९३७

मराठी लेख: अक्षय महंती (Akshaya Mohanty) - १२ ऑक्टोबर १९३७-

अक्षय महंती, ज्यांना ओडिशाचे 'लोककलेचे जादूगार' म्हणून ओळखले जाते, त्यांचा जन्म १२ ऑक्टोबर १९३७ रोजी झाला. ते केवळ एक गायक, संगीतकार किंवा गीतकार नव्हते, तर ओडिया संगीताच्या इतिहासातील एक युगपुरुष होते. त्यांच्या आवाजाने आणि संगीताने अनेक पिढ्यांना मंत्रमुग्ध केले. त्यांनी ओडिया संगीत आणि संस्कृतीला जागतिक स्तरावर नेण्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य केले.

१. परिचय आणि बालपण

जन्म: अक्षय महंती यांचा जन्म कटक, ओडिशा येथे झाला. 🎼

बालपण: लहानपणापासूनच त्यांना संगीताची आवड होती. त्यांनी आपल्या वडिलांकडून शास्त्रीय संगीताचे धडे घेतले.

२. संगीताची सुरुवात

रेडिओवरील यश: १९४७ मध्ये, वयाच्या १० व्या वर्षी, त्यांनी 'ऑल इंडिया रेडिओ' (AIR) वरून गाणे सुरू केले. त्यांच्या आवाजाची जादू लवकरच सर्वदूर पसरली. 📻

पहिलं गाणं: १९५९ मध्ये, त्यांनी 'ओडिया फिल्म इंडस्ट्री'मध्ये पाऊल ठेवले. त्यांचं पहिलं गाणं 'की नाँ काँई' (की नाँव काँई) प्रचंड लोकप्रिय झालं. 🎬

३. संगीतातील योगदान

गाणी: त्यांनी ५०० हून अधिक गाणी गायली. त्यापैकी 'हे बंधु, हे प्रिय सखा' (हे बंधु, हे प्रिय सखा) आणि 'ईटा गोटी लहुना' (ईटा गोटी लहुना) ही गाणी आजही लोकांच्या ओठांवर आहेत. 🎤

संगीत दिग्दर्शन: त्यांनी अनेक चित्रपटांसाठी संगीत दिग्दर्शन केले. 'कथा काहिती मोते' (कथा कहिती मोते) सारख्या चित्रपटांसाठी त्यांनी गाणी लिहिली आणि संगीत दिले. 🎹

नवसंशोधन: त्यांनी पारंपरिक ओडिया संगीतात आधुनिक वाद्ये आणि शैलींचा वापर करून एक नवीन दिशा दिली. त्यामुळे तरुणांनाही ओडिया संगीत आकर्षित करू शकले. 🎶

४. कविता आणि साहित्य

कवी: अक्षय महंती हे एक उत्कृष्ट कवी आणि लेखकही होते. त्यांनी अनेक कविता आणि कथा लिहिल्या. ✍️

साहित्य: त्यांनी 'बदरा' आणि 'पायोनियर' या मासिकांमध्ये लेख लिहिले. त्यांनी 'अमृता' आणि 'सप्तरंगी' यांसारख्या पुस्तकांचेही लेखन केले. 📖

५. पुरस्कार आणि सन्मान

राज्य पुरस्कार: त्यांना ओडिशा राज्य संगीत अकादमीचा अनेक वेळा पुरस्कार मिळाला. 🏆

सन्मान: ओडिशा सरकारने त्यांच्या कार्याचा गौरव करण्यासाठी त्यांना 'जीवन गौरव' पुरस्कार दिला. 🏅

६. ऐतिहासिक महत्त्व

अक्षय महंती यांनी ओडिया संगीताला केवळ मनोरंजन म्हणूनच नव्हे, तर एक सांस्कृतिक ओळख म्हणून स्थापित केले. त्यांच्या कार्यामुळे ओडिया संगीताला राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळख मिळाली. 🌏

त्यांनी ओडिया भाषेतील गीतांना एक नवीन रूप दिले, ज्यामुळे त्यांची गाणी आजही तरुण पिढीमध्ये लोकप्रिय आहेत.

७. वैयक्तिक जीवन

कुटुंब: त्यांच्या पत्नी आणि मुलांनीही त्यांच्या संगीताच्या प्रवासात त्यांना साथ दिली. 👨�👩�👧�👦

संघर्ष: त्यांना अनेक संघर्ष आणि आव्हानांना तोंड द्यावे लागले, परंतु त्यांनी आपली संगीत साधना कधीच सोडली नाही.

८. वारसा आणि प्रभाव

अक्षय महंती यांच्या कार्यामुळे अनेक नवीन कलाकारांना प्रेरणा मिळाली. त्यांचे संगीत आजही नवीन पिढीला शिकवले जाते. 🎓

त्यांनी स्थापित केलेला 'अक्षय महोत्सव' (अक्षय महोत्सव) दरवर्षी साजरा केला जातो, जिथे नवीन कलाकार त्यांची गाणी सादर करतात. 💖

९. निष्कर्ष

अक्षय महंती हे केवळ एक कलाकार नव्हते, तर ते ओडिया संस्कृतीचे दूत होते. त्यांनी त्यांच्या कलेतून ओडिया लोकांना एकत्र आणले आणि त्यांच्या हृदयात एक विशेष स्थान निर्माण केले.

१०. समारोप

अक्षय महंती यांचे १२ ऑक्टोबर १९३७ रोजी झालेले जन्मदिवस हे ओडिया संगीत आणि संस्कृतीसाठी एक महत्त्वाचा दिवस आहे. त्यांच्या कार्याचा प्रभाव आजही जाणवतो आणि त्यांची गाणी सदैव अमर राहतील. 🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-12.10.2025-रविवार.
===========================================