(कुमुदलाल गांगुली) – १३ ऑक्टोबर १९११ -भारतीय चित्रपट अभिनेता.-'दादा मुनी'-1-

[Atul Kaviraje]

Ashok Kumar (कुमुदलाल गांगुली) – १३ ऑक्टोबर १९११ -भारतीय चित्रपट अभिनेता.-

अशोक कुमार: भारतीय चित्रपटसृष्टीचा 'दादा मुनी'-

आज, १३ ऑक्टोबर, आपण भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एक महान आणि बहुआयामी व्यक्तिमत्व, अशोक कुमार यांचा जयंती दिवस साजरा करत आहोत. त्यांचे मूळ नाव कुमुदलाल गांगुली असे होते. त्यांचा जन्म १३ ऑक्टोबर १९११ रोजी बिहारमधील भागलपूर येथे झाला. चित्रपटसृष्टीत त्यांनी 'दादा मुनी' या नावाने प्रेक्षकांच्या मनावर राज्य केले. अशोक कुमार यांनी त्यांच्या सहा दशकांहून अधिक काळ चाललेल्या कारकिर्दीत ३०० हून अधिक चित्रपटांमध्ये काम केले आणि एक अष्टपैलू अभिनेते म्हणून आपली ओळख निर्माण केली. ते केवळ अभिनेतेच नव्हते, तर एक दिग्दर्शक, निर्माता आणि गायकही होते.

या लेखात, आपण अशोक कुमार यांच्या जीवनप्रवासाचा, त्यांच्या चित्रपट कारकिर्दीचा, आणि भारतीय चित्रपटसृष्टीतील त्यांच्या अतुलनीय योगदानाचा सविस्तर आढावा घेणार आहोत.

१. सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
जन्म आणि बालपण: १३ ऑक्टोबर १९११ रोजी एका बंगाली कुटुंबात जन्मलेल्या कुमुदलाल गांगुली यांचे बालपण आणि शिक्षण विविध शहरांत झाले. 🎂

कौटुंबिक पार्श्वभूमी: त्यांचे वडील कुंजलाल गांगुली एक वकील होते. त्यांच्या कुटुंबात चित्रपटसृष्टीशी संबंधित अनेक प्रसिद्ध व्यक्ती होत्या, ज्यात त्यांची धाकटी बहीण मधुबाला आणि धाकटा भाऊ किशोर कुमार यांचा समावेश आहे.

शिक्षणाचा प्रवास: त्यांनी कलकत्त्याच्या प्रेसिडेन्सी कॉलेजमधून पदवी घेतली आणि कायद्याचे शिक्षण घेण्यासाठी ते मुंबईला आले. मात्र, नशिबाने त्यांना वेगळ्याच वाटेवर नेले.

२. चित्रपटसृष्टीतील प्रवेश आणि सुरुवातीची कारकीर्द
बॉम्बे टॉकीज: १९३० च्या दशकात अशोक कुमार यांनी मुंबईतील 'बॉम्बे टॉकीज' स्टुडिओमध्ये लॅब असिस्टंट म्हणून काम करण्यास सुरुवात केली. 🎥

पहिला चित्रपट: १९३६ मध्ये, 'जीवन नैया' चित्रपटाच्या नायकाने अचानक काम सोडल्यानंतर, बॉम्बे टॉकीजच्या मालकीण देविका राणी यांनी त्यांना नायकाची भूमिका दिली. हा त्यांचा अभिनयातील पहिला प्रवेश होता.

सुरुवातीचे यश: त्यांनी 'अछूत कन्या' (१९३६) आणि 'किस्मत' (१९४३) यांसारख्या चित्रपटांतून यश मिळवले. 'किस्मत' हा चित्रपट सलग साडेतीन वर्षे थिएटरमध्ये चालला, जो एक विक्रम होता.

३. अभिनयाची अनोखी शैली
नैसर्गिक अभिनय: अशोक कुमार यांचा अभिनय नैसर्गिक आणि सहज होता. ते आपल्या भूमिकेनुसार स्वतःला सहजपणे जुळवून घेत असत.

अष्टपैलू कलाकार: त्यांनी नायक, खलनायक, चरित्र अभिनेता आणि विनोदी भूमिका अशा अनेक प्रकारच्या भूमिका साकारल्या. 'अछूत कन्या'मध्ये एका शेतकऱ्याची, 'महल'मध्ये एका गूढ व्यक्तिमत्वाची, आणि 'आशीर्वाद'मध्ये एका दयाळू वृद्धाची भूमिका त्यांनी उत्कृष्टपणे निभावली. 🎭

४. दिग्दर्शन आणि निर्मितीतील योगदान
दिग्दर्शक आणि निर्माता: अशोक कुमार यांनी 'महल' (१९४९) यांसारख्या चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले. हा चित्रपट हिंदी चित्रपटसृष्टीतील पहिले गूढ-रोमँटिक चित्रपट मानला जातो.

गायकी: ते एक उत्तम गायकही होते. 'अच्छा जी मैं हारी चलो' (काला बाजार) यांसारख्या गाण्यांमध्ये त्यांनी पार्श्वगायन केले. 🎤

५. दूरदर्शन आणि इतर क्षेत्रांतील योगदान
दूरदर्शनवर आगमन: 'हम लोग' (१९८४) या भारतातील पहिल्या टीव्ही मालिकेमध्ये त्यांनी सूत्रधाराची भूमिका केली. या भूमिकेमुळे ते घराघरात पोहोचले. 📺

कलाकार आणि चित्रकार: अभिनयाव्यतिरिक्त, ते एक प्रतिभावान चित्रकार आणि ज्योतिषशास्त्रज्ञही होते. त्यांच्या या छंदामुळे त्यांचे व्यक्तिमत्व अधिकच आकर्षक बनले. 🎨

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.10.2025-सोमवार.
===========================================