राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज पुण्यतिथी (११ ऑक्टोबर) 🙏🇮🇳🕊️-1-

[Atul Kaviraje]

राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज पुण्यतिथी (११ ऑक्टोबर) -

मराठी लेख - राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज पुण्यतिथी (११ ऑक्टोबर) 🙏🇮🇳🕊�-

शीर्षक: गावोगावी गुंजणारी 'ग्रामगीता' चे अमर स्वर: राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराजांना वंदन 💐🚩

तारीख: ११ ऑक्टोबर वार: शनिवार (मानला) भावना: भक्तीपूर्ण, विवेचनपर

राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज (मूळ नाव: माणिक बंडोजी इंगळे) हे भारतातील अशा महान संतांपैकी एक आहेत, ज्यांनी समाज सुधारणा, राष्ट्रभक्ती आणि आध्यात्मिक जागृतीसाठी आपले संपूर्ण आयुष्य समर्पित केले. ११ ऑक्टोबर १९६८ रोजी त्यांचे महाप्रयाण झाले, हा दिवस त्यांची पुण्यतिथी म्हणून श्रद्धा आणि भक्तीने साजरा केला जातो. त्यांची 'ग्रामगीता' केवळ एक ग्रंथ नाही, तर ग्रामीण जीवनाच्या उन्नतीसाठी एक सशक्त मार्गदर्शन आहे. हा लेख त्यांच्या अमूल्य योगदानाचे उदाहरणे, चित्रे (संकेत) आणि भक्तीच्या भावनांसह सादर करतो.

(टीप: वरील हिंदी लेखातील '१० प्रमुख बिंदू' आणि 'उप-बिंदू' यांचे मराठी भाषांतर खालीलप्रमाणे आहे.)

राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराजांच्या जीवन आणि कार्यावर विस्तृत लेख (१० प्रमुख मुद्दे) - मराठी

१. परिचय आणि भक्तीपूर्ण पार्श्वभूमी 🕉�

मूळ नाव आणि गुरु: त्यांचे मूळ नाव माणिक बंडोजी इंगळे होते. गुरु आडकोजी महाराजांनी त्यांना 'तुकड्या' हे नाव दिले, ज्यामुळे ते 'तुकडोजी' म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

बालपणीची साधना: लहानपणापासूनच माणिकची ओढ ध्यान, भजन आणि एकांत साधनेकडे होती. त्यांनी रामटेक, सालबर्डी आणि गोंदोडाच्या जंगलात कठोर तपस्या केली. (संकेत: 🧘�♂️ तपस्वी)

राष्ट्रसंत पदवी: महात्मा गांधी आणि डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांसारख्या राष्ट्रीय नेत्यांसोबत काम केल्यामुळे आणि देशसेवेमुळे, तत्कालीन राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी त्यांना 'राष्ट्रसंत' ही पदवी दिली.

२. 'ग्रामगीता' - ग्रामीण विकासाचे महाकाव्य 📖🏡

प्रमुख रचना: 'ग्रामगीता' ही त्यांची सर्वात महत्त्वाची आणि कालजयी रचना आहे. ती सोप्या भाषेत गावांच्या सर्वांगीण विकासाचे सूत्र मांडते.

विषय: यात ग्राम-स्वच्छता, अंधश्रद्धा-निर्मूलन, आत्मसंयम आणि स्वावलंबनावर भर दिला आहे. (उदाहरण: "जिथे ग्राम होईल आत्मनिर्भर, तिथे होतील सर्वांची घरे सुखी.")

चित्र/संकेत: 🏡 (गाव-घर), 💧 (पाणी-स्वच्छता), 🛠� (स्वावलंबन)

३. सामाजिक समरसता आणि अंधश्रद्धा निर्मूलन 🤝

जातिभेदाला विरोध: त्यांनी जात, धर्म आणि पंथभेद मिटवण्यासाठी अथक प्रयत्न केले. त्यांच्या भजने आणि कीर्तनातून सर्वधर्म समभावाचा संदेश दिला गेला.

वैज्ञानिक दृष्टिकोन: ते अंधश्रद्धा, रूढी आणि अनावश्यक कर्मकांडांचे कठोर विरोधक होते. त्यांनी लोकांना तर्क आणि विज्ञानाच्या मार्गावर चालण्यास प्रेरित केले.

उदाहरण: त्यांनी हरिजन मंदिर प्रवेश आणि अस्पृश्यता निवारणासाठी मोठ्या प्रमाणावर जनजागरण केले. (संकेत: 🚫 अंधश्रद्धा)

४. खंजिरी भजनाची अनोखी शैली 🎶🥁

प्रबोधनाचे माध्यम: खंजिरी भजन ही त्यांची जन-प्रबोधनाची अनोखी आणि प्रभावी शैली होती. त्यांची ताल आणि सहज भाषा थेट लोकांच्या हृदयाला भिडणारी होती.

व्यापक पोहोच: त्यांनी पंजाबपासून म्हैसूरपर्यंत देशाच्या कानाकोपऱ्यात खंजिरी भजनाच्या माध्यमातून राष्ट्रीय आणि सामाजिक चेतना पसरवली.

चित्र/संकेत: 🥁 (खंजिरी), 🎤 (भजन-कीर्तन)

५. राष्ट्रभक्ती आणि स्वातंत्र्य संग्रामातील योगदान 🇮🇳

१९४२ आंदोलन: 'छोडो भारत' आंदोलनात (१९४२) सक्रिय सहभाग घेतल्यामुळे त्यांना तुरुंगवासही भोगावा लागला, जिथे त्यांनी 'सुविचार स्मरणी' ग्रंथाची रचना केली.

चीन आणि पाकिस्तान युद्धात मदत: १९६२ च्या चीन युद्धात आणि १९६५ च्या पाकिस्तान युद्धात, त्यांनी सीमेवर जाऊन सैनिकांचे मनोधैर्य वाढवले आणि राष्ट्र-सहायता निधीत योगदान दिले.

चित्र/संकेत: 🇮🇳 (भारत), 💂�♂️ (सैनिक)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.10.2025-शनिवार.
===========================================