महाराष्ट्राचा अभिनय सम्राट: डॉ. श्रीराम लागू - एक कला आणि विचारांचा प्रवास-2-

[Atul Kaviraje]

महाराष्ट्राचा अभिनय सम्राट: डॉ. श्रीराम लागू - एक कला आणि विचारांचा प्रवास-

८. मानसन्मान आणि पुरस्कार
डॉ. श्रीराम लागू यांना त्यांच्या अतुलनीय योगदानासाठी अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले. यामध्ये महाराष्ट्र शासनाचा 'महाराष्ट्र भूषण' पुरस्कार (२०१०) आणि पद्मभूषण (२०१०) यांचा समावेश आहे. हे पुरस्कार त्यांच्या योगदानाला मिळालेली राष्ट्रीय स्तरावरील मान्यता दर्शवतात.

९. अभिनयातील वारसा
डॉ. लागू यांनी अनेक तरुण कलाकारांना प्रेरणा दिली. त्यांचे 'नटसम्राट'मधील काम आजही अभिनयाच्या विद्यार्थ्यांना शिकवले जाते. त्यांनी अभिनयाच्या माध्यमातून अनेक पिढ्यांवर आपली छाप सोडली आहे.

१०. निष्कर्ष आणि समारोप
डॉ. श्रीराम लागू हे एक असे व्यक्तिमत्व होते, ज्यांनी कला आणि विचार यांचा सुंदर संगम साधला. त्यांच्या अभिनयाने मराठी रंगभूमीला एक वेगळी उंची दिली. ते अभिनयाच्या पलीकडे जाऊन एक विचारवंत आणि सामाजिक कार्यकर्ते होते. त्यांचे निधन (१७ डिसेंबर २०१९) हे मराठी आणि भारतीय कला जगताचे मोठे नुकसान होते. त्यांचा अभिनय आणि विचार कायमच आपल्या स्मृतीत राहतील.
डॉ. श्रीराम लागू: महाराष्ट्राचा अभिनय सम्राट

माइंड मॅप चार्ट-

डॉ. श्रीराम लागू (जन्म: १६ नोव्हेंबर १९२७)
├── सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
│   ├── जन्म: १६ नोव्हेंबर १९२७, सातारा
│   ├── शिक्षण: वैद्यकीय शिक्षण (MBBS) - बी. जे. मेडिकल कॉलेज, पुणे
│   └── सुरुवातीचा प्रवास: डॉक्टर म्हणून काही काळ काम, नंतर अभिनयाकडे वळले
├── रंगभूमीवरील अभिनय
│   ├── 'नटसम्राट': 'नटसम्राट' या नाटकातील गणपतराव बेलवलकर ही अविस्मरणीय भूमिका
│   ├── इतर नाटके: 'मी जिंकलो मी हरलो', 'सूर्याची पिले', 'गिधाडे'
│   └── योगदान: प्रायोगिक आणि व्यावसायिक रंगभूमीवर महत्त्वाचे योगदान
├── चित्रपट कारकीर्द
│   ├── मराठी चित्रपट:
│   │   ├── 'सामना' (१९७४) - गंभीर आणि प्रभावी भूमिका
│   │   ├── 'सिंहासन' (१९७९) - राजकारणी भूमिकेतील उत्कृष्ट अभिनय
│   │   └── 'पिंजरा' - खलनायकाची भूमिका
│   └── हिंदी चित्रपट:
│       ├── 'किनारा' (१९७७)
│       ├── 'घरौंदा' (१९७७) - महत्त्वाचे पात्र
│       ├── 'मुकद्दर का सिकंदर' (१९७८) - छोटी पण प्रभावी भूमिका
│       ├── 'गांधी' (१९८२) - गोखले यांची भूमिका
│       └── एकूण: अनेक चित्रपटांत चरित्र भूमिका
├── अभिनयाची वैशिष्ट्ये
│   ├── नैसर्गिक आणि प्रामाणिक अभिनय
│   ├── प्रभावी संवादफेक आणि आवाज
│   └── भूमिकेतील मानसशास्त्रीय खोली
├── सामाजिक आणि वैचारिक योगदान
│   ├── विचारवंत आणि लेखक: 'लमाण' हे आत्मचरित्र
│   └── सामाजिक कार्य: पुरोगामी विचारांचे समर्थक, अंधश्रद्धा निर्मूलनासाठी काम
├── सन्मान आणि पुरस्कार
│   ├── भारतरत्न (२००८) - भारतरत्न मिळाल्याची चुकीची माहिती आहे, त्यांना भारतरत्न मिळाला नाही. त्यांना पद्मभूषण आणि इतर पुरस्कार मिळाले आहेत. (टीप: कृपया दिलेल्या माहितीची सत्यता पडताळावी.)
│   └── पद्मभूषण (२००९)
│   └── महाराष्ट्र भूषण (२०१०)
│   └── संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार (१९७५)
├── वैयक्तिक जीवन
│   ├── पत्नी: अभिनेत्री दीपा लागू
│   └── मुलांचे नाव: तन्वीर, आनंद आणि वैदेही
└── निष्कर्ष
    ├── कला आणि विज्ञान यांचा संगम
    ├── भारतीय अभिनय क्षेत्रातील एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्व
    └── अभिनयाचा एक सशक्त वारसा मागे सोडून गेले

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-19.10.2025-रविवार.
===========================================