स्थलांतर: बदलत्या भारताचा सामाजिक-आर्थिक आरसा- (मराठी कविता: 'वाटेवरचा प्रवासी'

[Atul Kaviraje]

(भारतातील स्थलांतर: आव्हाने आणि संधी)

स्थलांतर: बदलत्या भारताचा सामाजिक-आर्थिक आरसा-

(मराठी कविता: 'वाटेवरचा प्रवासी')-

शीर्षक: वाटेवरचा प्रवासी (Vatevarcha Pravasi)-

चरण 1: (मूळ ठिकाणाचा त्याग) 💔
गावाची माती, शेताचा रस्ता,
सोडून चालला प्रवासी, हृदय भरून.
भाकरीच्या शोधात, शहराकडे,
आशेचे किरण, मनात गोळा करून.
मराठी अर्थ (Meaning): तो प्रवासी (स्थलांतरित) आपल्या गावाकडील माती आणि शेताचे रस्ते जड अंतःकरणाने सोडून जात आहे. तो रोजगाराच्या शोधात शहराकडे जात आहे, मनात आशेची किरणे घेऊन.

चरण 2: (शहराचे आकर्षण) 🏙�💼
मोठ्या-मोठ्या इमारती, चकचकीत रस्ते,
येथे वाटतात, जीवनापेक्षा मोठे.
पैसा, सुविधा, हजारो स्वप्ने,
सीमेच्या पलीकडे, खेचून आणतात.
मराठी अर्थ (Meaning): शहराच्या मोठ्या इमारती आणि चमकदार रस्ते आयुष्यातील इतर गोष्टींपेक्षा जास्त महत्त्वाचे वाटतात. पैसा, सुविधा आणि अनेक स्वप्ने लोकांना आपल्या सीमेपासून दूर घेऊन जातात.

चरण 3: (आव्हाने) 😥
नवीन शहर, नवी भाषा, नवी रीत,
एकटेपणाशी रोज, करावे लागते युद्ध.
झोपडपट्टी निवास, कामाला नाही मोल,
शोषणाची चाहूल, प्रत्येक क्षण मोलवान. (म्हणजे: कठीण)
मराठी अर्थ (Meaning): नवीन शहर, नवीन भाषा आणि नवीन पद्धत आहे; स्थलांतरिताला रोज एकटेपणाशी लढावे लागते. झोपडपट्टी हेच राहण्याचे ठिकाण आहे आणि कामाला महत्त्व नाही. शोषणाचा धोका प्रत्येक क्षणी असतो.

चरण 4: (घराची साथ) 💸
घाम गाळून, तो पाठवतो पैसे,
घरात आनंद, तेच त्याचे काम.
बहिणीचे लग्न, आईचे औषध,
प्रेषित धनाची शक्ती, दूरवर पोहोचली आहे.
मराठी अर्थ (Meaning): तो कष्ट करून जे पैसे कमावतो, ते घरी पाठवतो, ज्यामुळे घरात आनंद येतो. बहिणीचे लग्न असो वा आईचे औषध, स्थलांतरितांनी पाठवलेल्या पैशांमध्ये मोठी शक्ती असते.

चरण 5: (ओळखीचा पेच) ❓
'बाहेरचा' म्हणून, जेव्हा होतो अपमान,
मनात उठते, मोठे वादळ.
नागरिक अधिकार नाही, ना सुरक्षेचे कवच,
अधिकारांपासून वंचित, प्रत्येक सकाळ.
मराठी अर्थ (Meaning): जेव्हा त्याला 'बाहेरचा' म्हणून अपमानित केले जाते, तेव्हा त्याच्या मनात मोठे दुःख होते. त्याला पूर्ण नागरिक अधिकार आणि संरक्षण मिळत नाही, आणि तो रोज अधिकारांपासून वंचित राहतो.

चरण 6: (समाधानाची आशा) 🔗📜
रेशन कार्ड असो, किंवा आरोग्य सुविधा,
धोरणे सरकारने करावी, मिटवावा हा गोंधळ.
भेदभाव नको, मिळावा पूर्ण मान,
स्थलांतरितही देशाची, खरी शान आहे.
मराठी अर्थ (Meaning): रेशन कार्ड असो वा आरोग्य सेवा, सरकारने अशी धोरणे आखावी ज्यामुळे हा गोंधळ संपेल. कोणताही भेदभाव होऊ नये, सर्वांना पूर्ण सन्मान मिळावा, कारण स्थलांतरित देखील देशाची खरी शान आहेत.

चरण 7: (पुढील संकल्प) ✨🤝
श्रम हीच त्याची, देशाची शक्ती,
स्थलांतरित विकासाची, अमूल्य भक्ती.
चला सगळे मिळून, मार्ग सोपा करू,
नव्या भारताचे स्वप्न, साकार करू.
मराठी अर्थ (Meaning): त्याचे श्रम हीच देशाची शक्ती आहे, आणि स्थलांतरित हे विकासासाठी अमूल्य समर्पण आहे. चला, आपण सगळे मिळून त्यांचा मार्ग सोपा करूया आणि एका समृद्ध नवीन भारताचे स्वप्न साकार करूया.

--अतुल परब
--दिनांक-24.10.2025-शुक्रवार.
===========================================