धनतेरस: धन, आरोग्य आणि समृद्धीचा महाउत्सव-1-धन्वंतरि ⚕️, लक्ष्मी 🌟, कुबेर 💰

[Atul Kaviraje]

धनत्रयोदशी-

मराठी लेख - धनतेरस: धन, आरोग्य आणि समृद्धीचा महाउत्सव-

दिनांक: 18 ऑक्टोबर, 2025 - शनिवार

धनतेरस (धनत्रयोदशी) हा दिवाळीच्या 🪔 पाच दिवसांच्या महाउत्सवाचा पहिला दिवस आहे.
हा पावन सण कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षाच्या त्रयोदशी तिथीला साजरा केला जातो.
'धन' म्हणजे संपत्ती आणि 'तेरस' म्हणजे तेरावा दिवस. हा दिवस धन, आरोग्य (स्वास्थ्य) आणि समृद्धी 💰 यासाठी समर्पित आहे.
या दिवशी प्रामुख्याने भगवान धन्वंतरि ⚕️, माता लक्ष्मी 🌟 आणि देव कुबेर 🪙 यांची पूजा करण्याची प्रथा आहे.

लेखाचा विवेचनपरक आणि विस्तृत तपशील (10 प्रमुख मुद्दे)

1. धनतेरसचे धार्मिक आणि पौराणिक महत्त्व 🕉�

समुद्रमंथन आणि धन्वंतरिंचे प्रकटीकरण: पौराणिक कथांनुसार, याच दिवशी देवांचे वैद्य असलेले भगवान धन्वंतरि 🏺, अमृताचा कलश घेऊन समुद्रमंथनातून प्रकट झाले होते. त्यांना आयुर्वेदाचे जनक मानले जाते. त्यामुळे हा दिवस 'राष्ट्रीय आयुर्वेद दिवस' म्हणूनही साजरा केला जातो. (प्रतीक: अमृत कलश 🏺)

आरोग्य आणि दीर्घायुष्य: भगवान धन्वंतरिंच्या पूजेचा मुख्य उद्देश चांगले आरोग्य, स्वास्थ्य आणि दीर्घायुष्याची कामना करणे आहे.

धन आणि समृद्धी: या दिवशी माता लक्ष्मी आणि धनाचे देवता कुबेर यांची पूजा करून धन-धान्य आणि वैभवासाठी प्रार्थना केली जाते.

2. धनतेरसची तिथी आणि शुभ मुहूर्त (18 ऑक्टोबर 2025) 📅

तिथी: कार्तिक कृष्ण त्रयोदशी (18 ऑक्टोबर 2025, शनिवार).

पूजेचा शुभ मुहूर्त: प्रदोष काळात सायंकाळी 7:16 ते रात्री 8:20 पर्यंत (सुमारे 1 तास 4 मिनिटे).

खरेदीचा शुभ मुहूर्त: दिवसभरात अनेक शुभ मुहूर्त आहेत, जसे अमृत काल (सकाळ 8:50 ते 10:33 पर्यंत) आणि प्रदोष काळात. खरेदीसाठी 18 तास 6 मिनिटे शुभ वेळ आहे.

विशेष योग: या वर्षी धनतेरसवर शनि प्रदोष व्रताचा देखील शुभ संयोग आहे, ज्यामुळे पूजेचे फळ अनेक पटीने वाढेल.

3. धनतेरसच्या खरेदीची परंपरा आणि त्याचे गूढ अर्थ 🛍�

नवीन वस्तूंची खरेदी: या दिवशी सोने 🥇, चांदी 🥈, पितळ किंवा तांब्याची भांडी 🥄 खरेदी करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. असे मानले जाते की यामुळे धनात 13 पटीने वाढ होते.

गूढ अर्थ: ही परंपरा आपल्याला सांगते की आपण अशा वस्तूंमध्ये धनाची गुंतवणूक 📊 करावी, ज्या संकटाच्या वेळीही मूल्यवान राहतील आणि घरात समृद्धी आणतील.

झाडू खरेदी: झाडू 🧹 हे माँ लक्ष्मीचे प्रतीक मानले जाते. हे खरेदी केल्याने घरातील दारिद्र्य दूर होते आणि सकारात्मकता येते.

धणे आणि तांदूळ: धण्याचे दाणे 🌿 (धनाचे प्रतीक) आणि तांदूळ 🍚 खरेदी करणे देखील शुभ मानले जाते. पूजेनंतर ते जपून ठेवले जातात.

4. प्रमुख देवतांची पूजा पद्धत आणि मंत्र 🙏

सामग्री: चौरंग, लाल/पिवळा वस्त्र, दिवा 🪔, रोली, अक्षत, हळद, कुंकू, फुले, फळे, नैवेद्य (खीर).

भगवान धन्वंतरि पूजा: त्यांची प्रतिमा/चित्र स्थापित करा. रोली, अक्षत, पिवळी फुले अर्पण करा आणि चांगल्या आरोग्यासाठी प्रार्थना करा.
मंत्र: "ॐ नमो भगवते धन्वंतराय विष्णुरूपाय नमो नमः।" (आरोग्यासाठी)

कुबेरजींची पूजा: कुबेर यंत्र/प्रतिमेची पूजा करा. पांढरी मिठाई/खीरचा नैवेद्य दाखवा.
मंत्र: "ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं वित्तेश्वराय नमः।" (धन वाढीसाठी)

माता लक्ष्मी पूजा: लक्ष्मी मातेचे ध्यान करा, त्यांना सिंदूर, कमळ पुष्प 🌸 आणि नैवेद्य अर्पण करा.

5. यम दीपदानची परंपरा आणि त्याचे महत्त्व 🕯�

यमराजांची पूजा: धनतेरसच्या संध्याकाळी यमराजांसाठी 💀 (मृत्यूचे देवता) दीपदान केले जाते.

अकाली मृत्यूपासून संरक्षण: घराच्या मुख्य दारावर दक्षिण दिशेला तोंड करून यमाच्या नावाचा दिवा 🪔 लावल्यास कुटुंबातील सदस्यांचे अकाली मृत्यूपासून रक्षण होते, अशी मान्यता आहे.

विधी: तिळाच्या तेलाचा दिवा लावा आणि या मंत्राचा जप करा:
"मृत्युना पाशदण्डाभ्यां कालेन श्यामया सह। त्रयोदश्यां दीपदानात् सूर्यजः प्रीयतां मम।"

मराठी इमोजी सारांश (Marathi Emoji Summary)

सण: धनतेरस 🪙 | तिथी: 18 ऑक्टोबर 📅 | देवता: धन्वंतरि ⚕️, लक्ष्मी 🌟, कुबेर 💰, यमराज 🕯� | पूजा: भक्ती 🙏, दीपदान 🪔 | खरेदी: सोने 🥇, भांडी 🥄, झाडू 🧹 | शुभ: आरोग्य 💪, समृद्धी ✨, सलोखा ❤️ | संदेश: आरोग्यच धन आहे! 💯

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.10.2025-शनिवार.
===========================================