गुरुद्वादशी: गुरु-तत्त्व आणि समर्पणाचा पावन उत्सव-1-

[Atul Kaviraje]

गुरुद्वादशी-

मराठी लेख - गुरुद्वादशी: गुरु-तत्त्व आणि समर्पणाचा पावन उत्सव-

दिनांक: 18 ऑक्टोबर, 2025 - शनिवार

गुरुद्वादशी (अश्विन कृष्ण द्वादशी)

भारतीय आध्यात्मिक परंपरेत, विशेषतः दत्त संप्रदायात 🕉�, अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे. ही ती पावन तिथी आहे, जेव्हा भगवान दत्तात्रेयांचे पहिले अवतार श्रीपाद श्रीवल्लभ स्वामी यांनी कुरवपूर येथे निजानंद गमन (स्थूल देह त्यागून अदृश्य होणे) केले होते. हा दिवस शिष्य आणि साधकांसाठी गुरूंप्रती पूर्ण समर्पण 🙏, कृतज्ञता आणि गुरु-तत्त्वाची अनुभूती घेण्याचा महाउत्सव आहे. हा सण दिवाळीच्या उत्सवाशी (वसुबारस/गोवत्स द्वादशी) जोडलेला आहे.

लेखाचा विवेचनपरक आणि विस्तृत तपशील (10 प्रमुख मुद्दे)

1. गुरुद्वादशीचा मूळ अर्थ आणि महत्त्व 🌟

तिथी: आश्विन महिन्यातील कृष्ण पक्षाची द्वादशी तिथी. (प्रतीक: 12वी तिथी 📅)

अर्थ: 'गुरु' (आध्यात्मिक शिक्षक) आणि 'द्वादशी' (बारावी तिथी). हा दिवस गुरु-शिष्य परंपरेतील गुरूंप्रती खरी निष्ठा दर्शवतो.

गुरु-तत्त्वाची विपुलता: या दिवशी ब्रह्मांडात गुरु-तत्त्वाचे 🧘�♂️ १०० पटीने अधिक प्रक्षेपण होते, ज्यामुळे साधकांना गुरुंची कृपा सहज प्राप्त होते, अशी मान्यता आहे.

2. श्रीपाद श्रीवल्लभ स्वामींचे निजानंद गमन ✨

प्रथम दत्तावतार: श्रीपाद श्रीवल्लभ हे भगवान दत्तात्रेयांचे पहिले अवतार होते, ज्यांचा कार्यकाळ 30 वर्षांचा होता.

दिव्य लीला: त्यांनी कुरवपूर क्षेत्रात अनेक अद्भुत लीला केल्या आणि समाजाला ज्ञान व भक्तीचा मार्ग दाखवला.

निजानंद गमन: याच तिथीला त्यांनी देहत्याग न करता, कुरवपूर येथे अदृश्य रूपात निजानंद गमन केले. आजही मान्यता आहे की ते भक्तांच्या उद्धारासाठी त्याच रूपात कार्यरत आहेत. (प्रतीक: दत्त पादुका 👣)

3. गुरुद्वादशी आणि दत्तात्रेय परंपरा 🚩

गुरुचरित्राचा आधार: श्रीपाद श्रीवल्लभ यांच्या अद्भुत चरित्राचे वर्णन श्री गुरुचरित्र ग्रंथात मिळते, जो दत्त संप्रदायाचा आधारभूत ग्रंथ आहे.

नरसिंह सरस्वती महाराज: या दिवसाचे महत्त्व यासाठी देखील आहे की हा दिवस दत्तात्रेयांचे दुसरे अवतार श्री नरसिंह सरस्वती महाराज यांनी स्थापित केलेल्या मनोहर पादुकांची 👣 स्थापना आणि गाणगापूर प्रयाणाशी जोडलेला आहे.

गुरुच त्रिमूर्ती: दत्त संप्रदायात गुरुंनाच ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांचे संयुक्त रूप मानले जाते. (प्रतीक: त्रिमूर्ती 🙏)

4. गुरुद्वादशीची पूजा पद्धत आणि अनुष्ठान 📿

शुद्धता आणि संकल्प: सकाळी लवकर उठून स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे आणि गुरु पूजेचा संकल्प करावा.

गुरु पूजन: गुरुंचे चित्र, मूर्ती किंवा पादुका 👣 एका चौरंगावर स्थापित कराव्यात. त्यांना रोली, चंदन, फुलांचा हार 🌸 आणि दक्षिणा अर्पण करावी.

विशेष नैवेद्य: या दिवशी खीर किंवा पांढऱ्या मिठाईचा नैवेद्य दाखवला जातो, जो सर्व शिष्यांमध्ये आणि भक्तांमध्ये वाटला जातो.

5. गुरु-मंत्र जाप आणि स्तुती 🎶

मंत्र: गुरुद्वादशीला गुरु मंत्राचा, जसे "श्रीपाद राजम् शरणम् प्रपद्ये" किंवा "दिगंबरा दिगंबरा श्रीपाद वल्लभ दिगंबरा" चा जास्तीत जास्त जप करावा.

गुरुचरित्र पाठ: या दिवशी श्री गुरुचरित्राचे वाचन (विशेषतः 9वा अध्याय) किंवा गुरु स्तुती करणे अत्यंत फलदायी मानले जाते.

ध्यान: गुरुंच्या चरण-कमलांचे ध्यान करून त्यांच्याकडून ज्ञान आणि आशीर्वादाची 🤲 याचना केली जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.10.2025-शनिवार.
===========================================