गुरुद्वादशी: गुरु-तत्त्व आणि समर्पणाचा पावन उत्सव-2-

[Atul Kaviraje]

गुरुद्वादशी-

मराठी लेख - गुरुद्वादशी: गुरु-तत्त्व आणि समर्पणाचा पावन उत्सव-

6. समर्पण आणि कृतज्ञतेची भावना 💖

गुरुसेवा: शिष्य या दिवशी गुरुंची तन, मन आणि धनाने सेवा करण्याचा संकल्प करतात.

अहंकाराचा त्याग: हा दिवस शिष्याला आपल्या अहंकाराचा (Ego) त्याग करून, गुरूंच्या चरणी पूर्ण समर्पणाची 🛐 भावना शिकवतो.

गुरुच परब्रह्म: गुरु साक्षात् परब्रह्म आहेत, हे ज्ञान जीवनात उतरवणे हे या दिवसाचे मुख्य ध्येय आहे. (श्लोक: गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः...)

7. गुरुद्वादशीचे आध्यात्मिक आणि दार्शनिक महत्त्व 🧠

ज्ञान प्राप्ती: गुरुद्वादशी ज्ञान मिळवण्यासाठी उत्तम दिवस आहे. गुरुच अज्ञानाचा अंधार दूर करून ज्ञानाचा प्रकाश 💡 पसरवतात.

सदगुरूंचा आश्रय: या दिवशी सदगुरूंचा आश्रय घेतल्यास आत्म-साक्षात्काराचा (Self-realization) मार्ग मोकळा होतो.

संपूर्ण जगच गुरुमय: अवधूत दत्तात्रेयांनी चोवीस गुरु केले होते. गुरुद्वादशी आपल्याला शिकवते की आपण संपूर्ण जगाला गुरु मानून प्रत्येक वस्तूकडून सद्गुण ग्रहण करावेत.

8. गुरुद्वादशी आणि वसुबारस (गोवत्स द्वादशी) 🐄

उत्सवांचा संगम: गुरुद्वादशीचा सण अनेकदा वसुबारस (गोवत्स द्वादशी) सोबतच साजरा केला जातो, जो दिवाळीचा पहिला दिवस आहे.

गो-पूजन: वसुबारसच्या दिवशी गाय आणि वासराची 🐮 पूजा केली जाते. या योगात गुरु-तत्त्व आणि गौ-माता (पृथ्वीचे प्रतीक) या दोन्हींच्या पूजेमुळे समृद्धी आणि ज्ञानाची प्राप्ती होते.

खाद्य-परंपरा: गोवत्स द्वादशीमुळे या दिवशी गाईच्या दुधापासून बनवलेल्या उत्पादनांचे (दही, खीर) सेवन वर्जित असते, परंतु गुरुद्वादशीसाठी खीरचा नैवेद्य दाखवून तो भक्तांना प्रसाद म्हणून वाटला जातो.

9. गुरुद्वादशीच्या दिवशीचे दान आणि परोपकार 🎁

विद्या-दान: या दिवशी शिक्षणाशी संबंधित वस्तू, पुस्तके 📚 किंवा ज्ञानवर्धक सामग्री दान करणे अतिशय शुभ मानले जाते.

अन्न-दान: गुरुंच्या नावाने गरीब आणि साधकांना भोजन (अन्नदान) करणे पुण्यकारक आहे.

पवित्र नद्यांमध्ये स्नान: पवित्र नद्यांमध्ये, जसे गंगा किंवा कृष्णा नदीत (कुरवपूरजवळ), स्नान करणे देखील शुभ मानले जाते. (प्रतीक: नदी 🏞�)

10. भक्ती भावपूर्ण सार आणि निष्कर्ष (सारांश) 💯

गुरुद्वादशी आपल्याला गुरुंचे महत्त्व आठवण करून देते. गुरुच जीवनाची नौका पार लावतात. हा दिवस आपल्याला शिकवतो की भौतिक धनाची (धनतेरस) कामना करण्यापूर्वी, आपण ज्ञान आणि आध्यात्मिक धनाची (गुरु-तत्त्व) प्राप्ती करण्यासाठी प्रयत्न करावा. गुरुंच्या कृपेनेच जीवनात स्थिरता (Stability) येते, कष्ट दूर होतात आणि आपल्याला मोक्षाचा मार्ग मिळतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.10.2025-शनिवार.
===========================================