संत सेना महाराज-“श्रीरामानंद रघुनाथ ज्यो दुतिय सेतु जगतरण कियो-1-

[Atul Kaviraje]

                        "संत चरित्र"
                       ------------

        संत सेना महाराज-

"श्रीरामानंद रघुनाथ ज्यो दुतिय सेतु जगतरण कियो।

अनंतानंद, कबिर, सुखा, सुरसुरा पद्मावती, नरहरी।

पीपा भवानंद रैदास धना सेना सुरसुरा की नरहरी।

औरी शिष्य प्रशिष्य एकसे एक अजागर।"

🕉� संत सेना महाराज - रामानंद शिष्यपरंपरा गौरव
अभंगाचा/पदाचा भाग:
"श्रीरामानंद रघुनाथ ज्यो दुतिय सेतु जगतरण कियो।

अनंतानंद, कबिर, सुखा, सुरसुरा पद्मावती, नरहरी।

पीपा भवानंद रैदास धना सेना सुरसुरा की नरहरी।

औरी शिष्य प्रशिष्य एकसे एक अजागर।"

१. आरंभ (Arambh) - गुरुगौरव आणि परंपरा
हा अभंग संत सेना महाराजांनी, त्यांचे गुरु श्री स्वामी रामानंद यांच्या शिष्यपरंपरेचा (गुरुपरिवाराचा) गौरव करण्यासाठी रचलेला आहे. संत रामानंदांनी भक्तीच्या प्रवाहात जात-पात किंवा उच्च-नीच असा भेदभाव न करता सर्व प्रकारच्या लोकांना शिष्य म्हणून स्वीकारले. या पदातून केवळ शिष्यांची यादी दिली नाही, तर त्या भक्ति-सेतूच्या निर्मात्याचा म्हणजेच रामानंदांच्या महान कार्याचा जयघोष केला आहे.

२. प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि सखोल भावार्थ (Arth ani Sakhol Bhavarth)
जरी हे पद कडव्यांऐवजी ओळींमध्ये आहे, तरी आपण प्रत्येक ओळीचा स्वतंत्र आणि सखोल अर्थ पाहू.

ओळ १: गुरु-महिमा
"श्रीरामानंद रघुनाथ ज्यो दुतिय सेतु जगतरण कियो।"

अर्थ (Meaning):
श्री रामानंद स्वामींनी, रघुनाथ (प्रभू रामचंद्रां) प्रमाणेच, जणू जगाला तारण्यासाठी (जगतरण) दुसरा (दुतिय) सेतू (पूल) निर्माण केला.

सखोल विवेचन (Vistrut Vivechan):
उदाहरणा (Udaharana): प्रभू रामचंद्रांनी समुद्रावर सेतू बांधून वानरसेनेला लंकेत नेले आणि रावणावर विजय मिळवून धर्माची पुनर्स्थापना केली. याचप्रमाणे, स्वामी रामानंदांनी भक्तीचा सेतू (पूल) बांधला.

भावार्थ: या सेतूने सर्वांना (जात, धर्म, लिंगभेद न पाहता) ईश्वरापर्यंत पोहोचण्याचा मार्ग (सेतु) मोकळा केला. संत सेना महाराज रामानंदांना देवाच्याच स्थानी मानतात, कारण त्यांचे कार्य हे देवाच्या तारक कार्यासारखेच आहे. रामानंदांनी भक्तीचा प्रवाह समाजातील सर्व स्तरांपर्यंत पोहोचवून, मानवी मुक्तीचा (जगतरण) दुसरा मार्ग (सेतू) तयार केला.

ओळ २: प्रमुख शिष्यांचा प्रथम गट
"अनंतानंद, कबिर, सुखा, सुरसुरा पद्मावती, नरहरी।"

अर्थ (Meaning):
अनंतानंद, कबीर, सुखा (सुखानंद), सुरसुरा (सुरसुरानंद), पद्मावती (स्त्री-शिष्या), आणि नरहरी हे स्वामी रामानंदांचे प्रमुख शिष्य होते.

सखोल विवेचन (Vistrut Vivechan):
भावार्थ: या ओळीत रामानंदांच्या पहिल्या गटातील महत्त्वाच्या शिष्यांचा उल्लेख आहे. या शिष्यांमध्ये कबीरांसारखे विणकर, नरहरीसारखे सोनार होते. या यादीतून रामानंदांच्या सामाजिक समतेच्या विचारांचे दर्शन घडते.

पद्मावतीचा उल्लेख हे दाखवतो की रामानंदांनी महिलांनाही गुरुदीक्षा देऊन भक्तीच्या प्रवाहात स्थान दिले. हे शिष्य केवळ धार्मिक नव्हते, तर त्यांनी समाजाच्या विविध स्तरांवर राहून भक्ती आणि निर्गुण तत्त्वज्ञान रुजवले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.10.2025-बुधवार.
===========================================