चाणक्य नीति प्रथम अध्याय - अधीत्येदं यथाशास्त्रं नरोजानाति सत्तमः-1-🙇‍♂️🔱🕉️🙏

[Atul Kaviraje]

चाणक्य नीति प्रथम अध्याय -

अधीत्येदं यथाशास्त्रं नरोजानाति सत्तमः ।
धर्मोपदेश विख्यातं कार्याऽकार्य शुभाऽशुभम् ।।२।।

📚 ज्ञानाची मशाल: नीती आणि विवेक 🧭

(चाणक्य नीती प्रथम अध्याय, श्लोक २ वर आधारित - भक्तीभावपूर्ण दीर्घ मराठी कविता)

१. आरंभ: अभ्यासाचे महत्त्व

ज्ञान म्हणजे काय, आधी जाणून घ्या वे खरे,
शास्त्र सांगे तैसे, अभ्यासाला सामोरे जा रे!
'यथाशास्त्रम्' म्हणजे, पद्धतशीर शिकणे नित्य,
चाणक्यांची नीती, देते जीवनाचे सत्य!

अर्थ: ज्ञान म्हणजे काय, हे आधी खरे जाणून घ्यावे.
शास्त्र जसे सांगते, त्याच पद्धतीने अभ्यासाला सामोरे जावे.
'यथाशास्त्रम्' म्हणजे पद्धतशीरपणे नित्य शिकणे होय.
चाणक्यांची नीती आपल्याला जीवनातील सत्य शिकवते.

२. श्रेष्ठत्व आणि ज्ञान

जो मनुष्य करितो, सखोल अभ्यास नित्य नेमे,
तोच होई 'सत्तमः', उत्तम श्रेष्ठत्व लाभे त्यामे!
केवळ जन्म किंवा धनाने, श्रेष्ठत्व नाही येई,
ज्ञानाचा प्रकाश पडे, तेव्हा उत्तम नर ठरई!

अर्थ: जो मनुष्य नित्यनेमाने सखोल अभ्यास करतो, तोच 'सत्तमः' ठरतो.
केवळ जन्म किंवा संपत्तीमुळे श्रेष्ठत्व मिळत नाही.
ज्ञानाचा प्रकाश पडल्यावर तो उत्तम मनुष्य ठरतो.
यामुळे त्याला समाजात योग्य श्रेष्ठत्व प्राप्त होते.

३. धर्माचा उपदेश

ज्ञान मिळे तेंव्हा, कळे धर्माचे रहस्य सारे,
सदैव देई उपदेश , जीवा सत्कर्माचे द्वारे!
'धर्म' म्हणजे कर्तव्य, आचरणाचे ते मोल,
ज्ञान ठेवी मनुष्य, नीती पाळण्याला जवळ!

अर्थ: ज्ञान मिळाल्यावर धर्माचे रहस्य स्पष्ट होते.
धर्म सत्कर्म करण्याचा उपदेश देतो.
'धर्म' म्हणजे आचरणाचे मूल्य आणि कर्तव्य.
ज्ञान मनुष्याला नीती पाळण्यास प्रवृत्त करते.

४. कार्य-अकार्याचे भान

'कार्य' आणि 'अकार्य', जाणतो तो ज्ञानी नर खरा,
काय योग्य आणि अयोग्य, करितो विवेक भरा!
संधी आली तरी, चुकीचा मार्ग नाही तो घेई,
कारण नीतीचे बीज, बुद्धीत त्याच्या रही!

अर्थ: योग्य (कार्य) आणि अयोग्य (अकार्य) ठरवतो तोच खरा ज्ञानी.
तो विवेक वापरून योग्य आणि अयोग्य कृती ठरवतो.
कोणतीही संधी आली तरी तो चुकीचा मार्ग स्वीकारत नाही.
नीतीचे बीज त्याच्या बुद्धीत रुजलेले असते.

५. शुभ आणि अशुभ

'शुभ' आणि 'अशुभ', परिणाम तो पाहतो दूर वरी,
क्षणभंगुर सुखाचा मोह, बुद्धी त्याची टाळी खरी!
असत्याचा मार्ग, तो कधीच नाही धरतो,
अशुभ कर्माचे फळ, काय असे, ते तो स्मरोतो!

अर्थ: शुभ आणि अशुभ परिणाम तो दूरवर पाहतो.
क्षणिक सुखाचा मोह त्याची बुद्धी टाळते.
तो असत्याचा मार्ग कधीच स्वीकारत नाही.
अशुभ कर्माचे परिणाम त्याला नेहमी लक्षात असतात.

६. नीतीचे फलित

नीतीचा हा दीप, विवेक करितो जागरूक सदा,
ज्ञानामुळे माणूस, चुकीच्या मार्गी न पडा!
'सत्तमः' तोच ठरतो, जो नीती नेमे चाले,
त्याच्या कीर्तीचे तेज , जग सारे पाहे भले!

अर्थ: नीतीचा दीप विवेकाला सतत जागृत ठेवतो.
ज्ञानामुळे माणूस चुकीच्या मार्गावर जात नाही.
जो नीतीच्या नियमांवर चालतो, तोच 'सत्तमः' ठरतो.
त्याची कीर्ती संपूर्ण जग पाहते.

७. समर्पण भाव

हे आचार्य चाणक्य! तुमचे ज्ञान आहे महाण,
आम्हा द्यावी बुद्धी, धर्म नीतीचे ते वाण!
अज्ञान आमचे दूर करा, करावी ज्ञान वृद्धी,
जेणे करुनी जगू आम्ही, सत्तम श्रेणीची सिद्धी!

अर्थ: आचार्य चाणक्य! तुमचे ज्ञान महान आहे.
आमचे अज्ञान दूर करून ज्ञान वाढवा.
तुम्हा कृपेने आम्ही नीतीचे पालन करू.
'सत्तम' श्रेणीची सिद्धी मिळवू आणि जीवन यशस्वी करू.

🖼� इमोजी सारांश (Emoji Saaransh)
चरणविषय   इमोजी

पद्धतशीर अभ्यास   📚🔬➡️💡
श्रेष्ठत्व आणि ज्ञान   👑🧠🏆🧍
धर्माचे कर्तव्य   🙏📜🛐⚖️
योग्य-अयोग्य (कार्य-अकार्य)   🎯❌🤔✅
शुभ-अशुभ परिणाम   ✨✖️🔮🛡�
विवेकाचे जागरण   🪔👀🌟🌍
चाणक्यांना प्रार्थना   🙇�♂️🔱🕉�🙏

--अतुल परब
--दिनांक-31.10.2025-शुक्रवार.
===========================================