सरदार वल्लभभाई पटेल जयंती - राष्ट्रीय एकता दिवस-1-भारताचा नकाशा 🗺️, भारताचा ध्व

[Atul Kaviraje]

सरदार वल्लभभाई पटेल जयंती - राष्ट्रीय एकता दिवस-

दिनांक: ३१ ऑक्टोबर, २०२५ (शुक्रवार) पर्व: सरदार वल्लभभाई पटेल जयंती (राष्ट्रीय एकता दिवस) भाव: विवेचनात्मक, विस्तृत आणि दीर्घ लेख

🇮🇳 प्रतीक/चिन्ह: सरदार पटेल यांचा पुतळा (स्टॅच्यू ऑफ युनिटी) 🗿, भारताचा नकाशा 🗺�, भारताचा ध्वज 🇮🇳, लोहपुरुष (लोखंड) 🔩, एकतेची साखळी 🔗

📜 विस्तृत आणि विवेचनात्मक लेख (Detailed and Analytical Article)
१. जयंतीचा परिचय आणि 'राष्ट्रीय एकता दिवस' (Introduction and 'National Unity Day') 🇮🇳
३१ ऑक्टोबर रोजी भारताचे महान सुपुत्र, सरदार वल्लभभाई पटेल यांची जयंती साजरी केली जाते. हा दिवस भारत सरकारने 'राष्ट्रीय एकता दिवस' (National Unity Day) म्हणूनही घोषित केला आहे.

१.१. तिथीचे महत्त्व: ३१ ऑक्टोबर १८७५ रोजी त्यांचा जन्म झाला होता. हा दिवस देशाची एकता, अखंडता आणि सुरक्षा मजबूत करण्यासाठी त्यांनी केलेल्या प्रयत्नांचे स्मरण करण्याचा एक प्रसंग आहे.

१.२. 'लोहपुरुष': त्यांच्या तीव्र इच्छाशक्तीसाठी, कठोर निर्णय घेण्याच्या क्षमतेसाठी आणि राष्ट्राला एकत्र आणण्यात त्यांची जी ऐतिहासिक भूमिका होती, त्यासाठी त्यांना 'भारताचे लोहपुरुष' (Iron Man of India) म्हटले जाते.

१.३. संकल्प: या दिवशी आपण देशाची अंतर्गत सुरक्षा आणि राष्ट्रीय भावना मजबूत करण्याचा संकल्प करतो.

२. प्रारंभिक जीवन आणि 'सरदार' पदवी (Early Life and the Title 'Sardar') 🧑�💼
पटेल यांचा जन्म गुजरातच्या नाडियाड येथे झाला आणि त्यांनी वकिली म्हणून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली.

२.१. बारडोली सत्याग्रह (१९२८): शेतकऱ्यांच्या समर्थनार्थ केलेल्या बारडोली सत्याग्रहाचे (गुजरात) यशस्वी नेतृत्व केल्याबद्दल तेथील महिलांनी त्यांना 'सरदार' (मुख्या/नेता) ही पदवी दिली. (उदाहरण: शेतकरी 🧑�🌾)

२.२. गांधीजींचा पाठिंबा: महात्मा गांधींच्या विचारांनी आणि अहिंसक आंदोलनाने ते खूप प्रभावित झाले आणि स्वातंत्र्य संग्रामात सक्रियपणे सहभागी झाले.

३. संस्थानांचे ऐतिहासिक एकत्रीकरण (Historic Integration of Princely States) 🗺�
स्वातंत्र्याच्या वेळी भारतासमोरील सर्वात मोठे आव्हान ५६० हून अधिक संस्थानांना भारतीय संघात विलीन करण्याचे होते.

३.१. अद्वितीय मुत्सद्देगिरी: गृहमंत्री आणि उप-पंतप्रधान म्हणून, सरदार पटेलांनी आपल्या तीव्र इच्छाशक्तीचा आणि मुत्सद्देगिरीचा उपयोग करून बहुतांश संस्थानांना शांततापूर्ण मार्गाने भारतात विलीन केले.

३.२. 'रक्त आणि लोह' (Blood and Iron): जुनागढ, हैदराबाद आणि जम्मू-काश्मीरसारख्या संस्थानांच्या एकत्रीकरणामध्ये त्यांनी कठोरता आणि धोरणांचा मिश्र उपयोग केला. (उदाहरण: हैदराबाद विलीनीकरण ⚔️)

३.३. 'स्टेट्स मिनिस्ट्री': संस्थानांच्या विलीनीकरणासाठी त्यांनी स्वतंत्र 'स्टेट्स मिनिस्ट्री' (संस्थान मंत्रालय) ची स्थापना केली.

४. 'स्टॅच्यू ऑफ युनिटी' - एकतेचे प्रतीक (The 'Statue of Unity' - Symbol of Unity) 🗿
गुजरातमध्ये नर्मदा नदीच्या काठी त्यांचा भव्य पुतळा 'स्टॅच्यू ऑफ युनिटी' स्थापित करण्यात आला आहे.

४.१. जगातील सर्वात उंच पुतळा: १८२ मीटर उंचीचा हा पुतळा जगातील सर्वात उंच पुतळा आहे, जो देशाच्या एकता आणि अखंडतेप्रती त्यांच्या समर्पणाचे प्रतीक आहे.

४.२. प्रेरणास्रोत: हे स्मारक केवळ त्यांच्या आठवणी जागवत नाही, तर युवा पिढीला राष्ट्रनिर्माण आणि एकतेचे महत्त्व समजून घेण्यासाठी प्रेरणाही देते.

५. भारतीय प्रशासकीय सेवेची स्थापना (Formation of the Indian Administrative Service) 🖋�
आधुनिक भारताच्या प्रशासकीय रचनेच्या स्थापनेत त्यांचे महत्त्वपूर्ण योगदान राहिले.

५.१. 'सिव्हिल सर्व्हिसेस'चे जनक: त्यांनी भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS) आणि भारतीय पोलीस सेवा (IPS) यांसारख्या आधुनिक अखिल भारतीय सेवांना बळकटी दिली आणि त्यांना 'स्टील फ्रेम ऑफ इंडिया' (भारताची पोलादी चौकट) म्हटले.

५.२. प्रशासकीय दूरदृष्टी: मजबूत आणि निष्पक्ष प्रशासकीय रचनाच एका स्थिर राष्ट्राचा पाया असू शकते, असे त्यांचे मत होते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-31.10.2025-शुक्रवार.
===========================================