📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २: सांख्ययोग - श्लोक-68-‘स्थिर प्रज्ञेचे रहस्य’-👁️

[Atul Kaviraje]

📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २: सांख्ययोग - श्लोक-68-

तस्माद्यस्य महाबाहो निगृहीतानि सर्वशः।
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।।68।।

📜 श्रीमद्भगवद्गीता - अध्याय २ : सांख्ययोग - श्लोक ६८

🌟 श्लोक :

तस्माद्यस्य महाबाहो निगृहीतानि सर्वशः।
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता।। ६८।।

छोटा अर्थ (Short Meaning):

म्हणून, हे महाबाहो अर्जुना!
ज्या साधकाने आपली सर्व इंद्रिये त्यांच्या विषयांच्या आकर्षणातून पूर्णपणे आवरली आहेत,
त्याची बुद्धी खऱ्या अर्थाने स्थिर (स्थितप्रज्ञ) झाली आहे.

🌺 दीर्घ मराठी कविता (भक्तिभाव पूर्ण)

'स्थिर प्रज्ञेचे रहस्य'

कडवे १: आरंभ (Opening - Addressing Arjuna and the Topic)

जय जय महाबाहो, ऐक हे वचन,
विषयांच्या जगी मनाचे भ्रमण।
तस्मात् सांगतो, ध्यानी हे धरी,
स्थिर बुद्धीची साधना खरी।

कडवे २: इंद्रियांची धाव (The tendency of Senses)

👁� कान, त्वचा, डोळे, रसना ही सारी,
बाह्यार्थांकडे धावती वेगाने भारी।
रूप-गंध-शब्दांचे त्यांचे आकर्षण,
या चोरांमुळे होते बुद्धीचे हरण।

कडवे ३: निग्रह आणि कवच (Restraint and the Shield)

🛡� जो साधक त्यांना आवरितो पूर्ण,
विषयांच्या ओढीतून करतो विरक्ती जाण।
निगृहीतानि सर्वशः, हाच मुख्य मंत्र,
कवचात ओढितो जसा कासव यंत्र।

कडवे ४: बुद्धीची स्थिरता (The Stability of Intellect)

मन शांत होता, प्रज्ञा होय स्थिर,
मग कशानेही नाही डगमगत धीर।
तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता, सत्य हेचि जाणा,
ईश्वरी तत्त्वात मग सहज रमणा।

कडवे ५: ज्ञानाचा प्रकाश (The Light of Wisdom)

☀️ नित्य ज्ञानाचा प्रकाश तेथे पडे,
मोह-माया मग दूर दूर पळे।
अचल, अढळ, शांत त्याचे मन,
तोच जाणे आत्म्याचे खरे जीवन।

कडवे ६: भक्तीचा आधार (The Foundation of Devotion)

हा संयम, ही विरक्ती, भक्तीचा आधार,
प्रभु चरणी ठेवितो जीवाचे भार।
सर्वशः निग्रह हीच खरी सेवा,
परम शांतीचा लाभ घ्यावा देवा।

कडवे ७: समारोप (Conclusion and Prayer)

🙏 तस्मात् साधका, इंद्रिये वश करी,
बुद्धीची स्थिरता आत्म्यात तरी।
हेच रहस्य स्थिरप्रज्ञाचे जाण,
भगवंतकृपेने होवो समाधान।

🌸 Emoji सारांश (Emoji Summary)
भाग   शब्द   अर्थ   भावार्थ   इमोजी सार

तस्मात्   (म्हणून)   कारण दर्शवणारा शब्द   मागील धोक्यातून शिकणे   💡
महाबाहो   (अर्जुना)   महान बाहू असलेला   आंतरिक शक्तीचा वापर करा   💪
निगृहीतानि सर्वशः   पूर्णपणे आवरलेली   सर्व इंद्रियांचा संपूर्ण संयम   🔒   
इन्द्रियाणि इन्द्रियार्थेभ्यः   इंद्रिये इंद्रिय-विषयांपासून   डोळे, कान, जीभ - विषय (सुख) सोडून   👁�👂👅❌   
तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता   त्याची बुद्धी स्थिर होते   अंतिम फळ: निश्चल आणि अढळ बुद्धी   🧘�♀️⛰️   

✨ समाप्त — "स्थितप्रज्ञ जीवनाचे रहस्य म्हणजे संपूर्ण संयम आणि ईश्वरनिष्ठा." ✨

--अतुल परब
--दिनांक-02.11.2025-रविवार.
===========================================