उत्तरी आणि दक्षिणी डाकोटा: अमेरिकेचे ३९ वे आणि ४० वे राज्य-1-🗺️✍️

[Atul Kaviraje]

1889 - North Dakota and South Dakota Become U.S. States

North Dakota and South Dakota were admitted to the Union as the 39th and 40th states of the United States.

उत्तरी आणि दक्षिणी डाकोटा: अमेरिकेचे ३९ वे आणि ४० वे राज्य-

घटना: २ नोव्हेंबर, १८८९
स्थळ: डकोटा प्रदेश (आताचे उत्तरी डाकोटा आणि दक्षिणी डाकोटा)
महत्त्व: अमेरिकेच्या संघराज्यात ३९ व्या आणि ४० व्या राज्यांचा प्रवेश.

इमोजी सारांश (Emoji Summary) 🗺�✍️
डाकोटा प्रांताचे विभाजन 🗺� (Territory Division) → राजधानीच्या जागेवरून वाद 🏛� (Capital Dispute) → १८८९ चा अधिनियम 📜 (Enabling Act) → राष्ट्राध्यक्ष हॅरिसन यांनी स्वाक्षरी केली ✍️ (Harrison Signs) → उत्तरी डाकोटा (३९ वे) आणि दक्षिणी डाकोटा (४० वे) यांचा राज्यांमध्ये समावेश 🤝 (Admission to Union) → आज विशाल शेतजमिनीची राज्ये 🌾 (Agricultural States).

१. परिचय आणि ऐतिहासिक पार्श्वभूमी (Introduction and Historical Background) 📜
२ नोव्हेंबर १८८९ हा अमेरिकेच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा दिवस आहे, कारण याच दिवशी डाकोटा प्रदेशाचे विभाजन होऊन उत्तरी डाकोटा (North Dakota) आणि दक्षिणी डाकोटा (South Dakota) या दोन नवीन राज्यांना अमेरिकेच्या संघराज्यात अनुक्रमे ३९ व्या आणि ४० व्या राज्यांचा दर्जा मिळाला. 'डाकोटा' हे नाव सिउक्स (Sioux) जमातीच्या 'डाकोटा' या शब्दावरून आले आहे, ज्याचा अर्थ 'मित्र' (Friend) असा होतो. सुरुवातीला हा विशाल भूभाग १८०३ च्या लुईझियाना खरेदीचा (Louisiana Purchase) भाग होता आणि नंतर १८६१ मध्ये 'डाकोटा प्रदेश' म्हणून संघटित झाला.

२. डाकोटा प्रदेशाची निर्मिती (Creation of Dakota Territory) 🏞�
अ. विस्तारातील बदल: १८६१ मध्ये डाकोटा प्रदेशाची स्थापना झाली, तेव्हा त्यात आजचे माँटाना (Montana) आणि वायोमिंगचा (Wyoming) काही भाग समाविष्ट होता. परंतु, १८६८ पर्यंत या भागातून हे प्रदेश वगळले गेले आणि डाकोटा प्रदेशाचा आकार जवळपास आजच्या उत्तरी आणि दक्षिणी डाकोटा एवढाच राहिला.

ब. लोकसंख्येची वाढ: १८७० ते १८८० या दशकात 'ग्रेट डाकोटा बूम' (Great Dakota Boom) मुळे या प्रदेशात मोठ्या प्रमाणावर युरोपीय आणि अमेरिकन स्थलांतरितांची गर्दी झाली. रेल्वेचे आगमन आणि सुपीक शेतजमिनीमुळे लोकसंख्या इतकी वाढली की, राज्याच्या दर्जाची मागणी तीव्र झाली.

३. राज्याचा दर्जा मिळवण्याची मागणी (Demand for Statehood) 🗣�
दक्षिणी डाकोटा भागात लोकसंख्या जलद गतीने वाढत होती, ज्यामुळे तेथील नागरिकांनी १८८० च्या दशकाच्या सुरुवातीस राज्याच्या दर्जासाठी सक्रियपणे लढा सुरू केला. त्यांचे मत होते की प्रादेशिक सरकार (Territorial Government) दूरचे आणि त्यांच्या गरजांकडे दुर्लक्ष करणारे आहे.

उदाहरण (Reference): दक्षिणी डाकोटाने १८८५ मध्ये स्वतःची घटना (Constitution) तयार करून राज्याच्या दर्जासाठी काँग्रेसकडे अर्ज केला होता, परंतु राजकीय कारणांमुळे तो फेटाळला गेला.

४. राजकीय गुंतागुंत आणि कारणे (Political Complications and Reasons) 🏛�
डाकोटा प्रदेशाचे एक राज्य म्हणून नव्हे, तर दोन स्वतंत्र राज्ये म्हणून विभाजन होण्याची प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे होती:

अ. राजधानीचा वाद (Capital Dispute): डाकोटा प्रांताची राजधानी सुरुवातीला याँक्टन (Yankton, SD) येथे होती, पण नंतर ती उत्तरेकडील बिस्मार्क (Bismarck, ND) येथे हलवण्यात आली. यामुळे दक्षिण भागातील लोकांमध्ये तीव्र असंतोष निर्माण झाला. त्यांना त्यांच्या भागातूनच कारभार हवा होता.
ब. भौगोलिक आणि सांस्कृतिक भिन्नता: उत्तरेकडील भागाचा व्यापार मिनियापोलिस (Minneapolis) कडे, तर दक्षिणेकडील भागाचा व्यापार शिकागो (Chicago) किंवा दक्षिणेकडील शहरांकडे वळला होता. यामुळे दोन भागांमध्ये नैसर्गिक आणि आर्थिक विभाजन झाले होते.
क. राजकीय फायदा (Political Gain): रिपब्लिकन पक्षाला (Republican Party) खात्री होती की डाकोटा प्रदेशाचे दोन राज्यांमध्ये विभाजन केल्यास सिनेटमध्ये (Senate) त्यांना चार जागांचा (दोन राज्यांमधून) फायदा मिळेल.

५. राष्ट्राध्यक्ष बेंजामिन हॅरिसन यांची भूमिका (Role of President Benjamin Harrison) 👨�💼
अ. ओमनिबस विधेयक (Enabling Act): फेब्रुवारी १८८९ मध्ये अमेरिकन काँग्रेसने 'ओमनिबस विधेयक' (Omnibus Bill) पारित केले. या विधेयकाने डाकोटाचे दोन भाग पाडले आणि उत्तरी डाकोटा, दक्षिणी डाकोटा, माँटाना आणि वॉशिंग्टन यांना राज्यघटना तयार करून संघराज्यात प्रवेश करण्यासाठी अधिकृत केले.

ब. 'गुपित' स्वाक्षरी (The Secret Signing): २ नोव्हेंबर १८८९ रोजी राष्ट्राध्यक्ष बेंजामिन हॅरिसन यांनी दोन्ही डाकोटा राज्यांच्या प्रवेशाच्या घोषणापत्रांवर (Proclamations) स्वाक्षरी केली. मात्र, एकाही राज्याला ३९ वे किंवा ४० वे म्हणून पहिला दर्जा मिळाल्याचा दावा करता येऊ नये, यासाठी त्यांनी दोन्ही कागदपत्रे एकत्र केली आणि न पाहता अदलाबदल करून स्वाक्षरी केली. यामुळे ऐतिहासिक क्रम अनिश्चित राहिला. तथापि, वर्णक्रमानुसार (Alphabetical Order) उत्तरी डाकोटाला ३९ वे आणि दक्षिणी डाकोटाला ४० वे राज्य मानले जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.11.2025-रविवार.
===========================================