हॉवर्ड ह्युजेसचे "स्प्रूस गूज" (H-4 Hercules): आकाशातील एक अविस्मरणीय क्षण 🚀-1-

[Atul Kaviraje]

1947 - Howard Hughes' "Spruce Goose" First Flight

The famous flying boat "Spruce Goose," piloted by Howard Hughes, made its first and only flight in Long Beach, California.

हॉवर्ड ह्युजेसचे "स्प्रूस गूज" (H-4 Hercules): आकाशातील एक अविस्मरणीय क्षण 🚀-

दिनांक: ०२ नोव्हेंबर १९४७ | स्थान: लाँग बीच, कॅलिफोर्निया
📝 परिचय: एका स्वप्नाची भव्य सुरुवात
०२ नोव्हेंबर १९४७, हा दिवस मानवी अभियांत्रिकीच्या इतिहासात एका अशा भीमकाय विमानामुळे अजरामर झाला, ज्याला जगाने उपहासाने "स्प्रूस गूज" 🦢 या नावाने ओळखले. हे विमान म्हणजे जगप्रसिद्ध अब्जाधीश, वैमानिक आणि चित्रपट निर्माता हॉवर्ड ह्युजेस 🎩 यांच्या अदम्य जिद्दीचे आणि भविष्याच्या दृष्टीचे प्रतीक होते. दुसरे महायुद्ध सुरू असताना, मोठ्या प्रमाणात सैन्य आणि सामग्रीची वाहतूक करण्यासाठी या महाकाय 'फ्लाइंग बोट'ची (Flying Boat) संकल्पना मांडली गेली. याच दिवशी, कॅलिफोर्नियाच्या लाँग बीच बंदरात, या भव्य लाकडी विमानाने आपले पहिले आणि एकमेव, पण अत्यंत महत्त्वाचे उड्डाण केले.

🎯 मुख्य मुद्दे आणि सविस्तर विश्लेषण (१० प्रमुख विभाग)
१. ऐतिहासिक पार्श्वभूमी आणि गरज (The Context: War and Need) 🕰�
अ) दुसऱ्या महायुद्धातील आव्हान: जर्मनीच्या पाणबुड्या (U-Boats) अटलांटिक महासागरात मित्र राष्ट्रांच्या (Allies) मालवाहू जहाजांना बुडवत होत्या. यामुळे युद्धसामग्री आणि सैनिकांची वाहतूक करणे मोठे धोकादायक बनले होते.

ब) पर्याय म्हणून विमान: स्टील आणि ॲल्युमिनियमच्या टंचाईमुळे, हेवी लिफ्ट वाहतुकीसाठी लाकडी विमानाची कल्पना पुढे आली. यातूनच 'एच-४ हरक्यूलिस' (H-4 Hercules) चा जन्म झाला.

उदाहरण: कल्पना करा की ७५० सैनिक किंवा दोन 'शर्मन टँक्स' 🛡� समुद्रावर कोणत्याही पाणबुडीच्या धोक्याशिवाय थेट आकाशातून जाऊ शकतात!

२. प्रकल्पाची निर्मिती आणि वाद (Genesis and Controversy) 🏗�
अ) कंत्राट आणि भागीदारी: हॉवर्ड ह्युजेस आणि जहाज बांधणी क्षेत्रातील तज्ज्ञ हेनरी जे. कैसर यांना १९४२ मध्ये अमेरिकन सरकारने कंत्राट दिले.

ब) टिका आणि उपहास: प्रकल्पामध्ये प्रचंड विलंब झाला आणि अंदाजित खर्च खूप वाढला. यामुळे टीकाकारांनी याला 'फ्लाइंग लंबरयार्ड' 🌳 किंवा 'स्प्रूस गूज' (Spruce Goose - स्प्रूस हे निकृष्ट लाकूड मानले जात होते) असे उपहासात्मक नाव दिले.

विश्लेषण: ह्युजेसने या टीकेला न जुमानता, सरकारकडून निधी थांबल्यावर स्वतःच्या पैशातून ($१८ दशलक्ष) हा प्रकल्प पूर्ण केला.

३. 'स्प्रूस गूज'चे तंत्रज्ञान आणि भव्यता (Technology and Grandeur) ✨
अ) आकारमान: हे जगातील आजपर्यंतचे सर्वात मोठे पंखांचा विस्तार (Wingspan) असलेले विमान आहे (९७.५४ मीटर/ ३२० फूट).

ब) बांधणी सामग्री: यात स्प्रूस नव्हे, तर 'बर्चवुड' (Birchwood) लाकडाचा वापर 'ड्युरामोल्ड' (Duramold) नावाच्या प्रक्रिया तंत्राने करण्यात आला होता, जे लाकडी प्लायवुडला बळकट बनवते.

क) शक्ती: यात आठ शक्तिशाली प्रॉपर इंजिने (Eight P&W R-4360 Wasp Major engines) बसवली होती.

४. उड्डाणाची तयारी: समुद्रातील चाचण्या (Preparation: Water Testing) 🌊
अ) लाँग बीचमधील आगमन: प्रचंड आकाराचे हे विमान लाँग बीच बंदरापर्यंत अतिशय हळू आणि कठीण पद्धतीने आणले गेले.

ब) चाचण्यांचा उद्देश: ह्युजेस आणि त्यांच्या टीमने ०२ नोव्हेंबरच्या आठवडाभर आधी टॅक्सींग (पाण्यावर धावणे) आणि पाण्याची प्रतिरोधकता तपासण्याची मालिका सुरू केली होती.

उदाहरणार्थ: हे विमान पाण्यात इतके मोठे दिसत होते की जणू एखादे महाकाय जहाजच पंख लावून तयार आहे! 😲

५. ०२ नोव्हेंबर १९४७: नियत क्षणाचा उदय (The Appointed Moment) 📅
अ) राजकीय दबाव: या विमानावर झालेल्या प्रचंड खर्चामुळे ह्युजेसवर सरकारी चौकशी आयोगापुढे (Senate War Investigating Committee) साक्ष देण्याचा दबाव होता. ही चाचणी टीकाकारांना उत्तर देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण होती.

ब) अनपेक्षित उड्डाण: ह्युजेसने समुद्रावर वेगाने टॅक्सींग सुरू केले. निरीक्षकांना वाटले की ते केवळ नेहमीची चाचणी करत आहेत.

६. पहिले आणि एकमेव उड्डाण (The First and Only Flight) 🕊�
अ) वैमानिक: स्वतः हॉवर्ड ह्युजेस यांनीच विमानाचे नियंत्रण केले, जे त्यांची या विमानावर असलेली निष्ठा दर्शवते.

ब) ऐतिहासिक क्षण: अचानक, विमान पाण्याच्या पृष्ठभागापासून वर उचलले गेले! ✈️

क) आकडेवारी: हे उड्डाण केवळ २६ सेकंदांचे होते आणि विमानाने सुमारे ७० फूट (२१ मीटर) उंची गाठली. हे अंतर सुमारे १.६ किलोमीटर इतके होते.

विश्लेषण: २६ सेकंदात, ह्युजेसने जगाला सिद्ध केले की लाकडी विमान उडू शकते. 🥳

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.11.2025-रविवार.
===========================================