चाणक्य नीति प्रथम अध्याय -श्लोक ५: दुष्टा भार्या, शठ मित्र आणि मृत्यू-1- 🐍⚰️😥

[Atul Kaviraje]

चाणक्य नीति प्रथम अध्याय -

दुष्टाभार्या शठं मित्रं भृत्यश्चोत्तरदायकः ।
संसर्प च गृहे वासो मृत्युरेव नः संशयः ।।५।।

🙏 चाणक्य नीती - प्रथम अध्याय 🙏
🐍 श्लोक ५: दुष्टा भार्या, शठ मित्र आणि मृत्यू 🐍
श्लोक:

दुष्टा भार्या शठं मित्रं भृत्यश्चोत्तरदायकः । संसर्प च गृहे वासो मृत्युरेव नः संशयः ।।५।।

(श्लोकाचा मराठी अर्थ): दुष्ट आणि वाईट आचरणाची पत्नी, कपटी व खोटा मित्र, उलट उत्तरे देणारा नोकर (सेवक) आणि घरात साप (सर्प) यांचा सहवास म्हणजे साक्षात मृत्यूच आहे, यात काही शंका नाही.

✍️ भक्तीभावपूर्ण दीर्घ मराठी कविता (०७ कडवी) ✍️

🙏 चाणक्य नीति - जीवनातील धोकादायक टप्पे 🙏

१. पहिले पाऊल: दुष्ट पत्नी - जीवनाचा संघर्ष 💔

एक दुष्ट, कपटी पत्नी 😡, घरात दररोजचा त्रास,
जगात शांती नाही, मनात वेदना.

कठोर शब्द जीवन दुःखद बनवतात,
अशा पत्नीसोबत राहणे निःसंशयपणे मृत्यूसारखे आहे.

(प्रत्येक श्लोकाचा मराठी अर्थ):

दुष्ट, कपटी पत्नी, घरात दररोजचा त्रास:

दुष्ट आणि दुष्ट मन असलेली पत्नी घरात दररोज दुःख आणि वेदना निर्माण करते.

जगात शांती नाही, मनात वेदना:

अशा घरात शांती नाही आणि मन सतत वेदना सहन करते.

कठोर शब्द जीवन दुःखद बनवतात:
तिचे बोलणे कठोर असते आणि जीवन अत्यंत वेदनादायक बनते.

अशा पत्नीसोबत राहणे निःसंशयपणे मृत्यूसारखे आहे:

अशा स्वभावाच्या पत्नीसोबत राहणे निःसंशयपणे मृत्यूसारखे आहे.

२. दुसरा टप्पा: शत मित्र - फसवणूक आणि धोका 🐍

शत, खोटा मित्र 😒, फसवणुकीचा वास घेतो:

संकटात मदत करण्याऐवजी, तो त्रास निर्माण करतो.

तो गुप्त गोष्टींचा फायदा घेतो, त्याचा स्वार्थ महान असतो,

एक विश्वासघातकी साथीदार, प्राणघातक.

(प्रत्येक श्लोकाचा मराठी अर्थ):

शत, खोटा मित्र, फसवणुकीचा वास घेतो:

जो मित्र कपटी, खोटा आणि खोटा असतो त्याच्या हृदयात फक्त कपट असते.

संकटात मदत करण्याऐवजी, तो त्रास निर्माण करतो:

संकटात मदत करण्याऐवजी, तो त्रास निर्माण करतो.

तो रहस्यांचा फायदा घेतो, त्याचा स्वार्थ महान असतो:

तो आपल्या गुपित्यांचा वापर स्वतःच्या फायद्यासाठी करतो, कारण त्याचा स्वार्थ महान असतो.

एक विश्वासघातकी साथीदार, प्राणघातक:

विश्वासघातकी मित्र जीवनातील मोठ्या संकटासारखा असतो.

३. तिसरा टप्पा: जबाबदार नोकर - असभ्य नोकर 😠

जो नोकर आज्ञाभंगाच्या स्वरात उत्तर देतो.

सेवा करण्याऐवजी तो अहंकार दाखवतो; अहंकार क्रूर असतो.

तो आपल्या मालकाचा आदर करत नाही आणि नियमांचे उल्लंघन करतो.

घरात असा नोकर सतत मृत्यूसारखा असतो.

(प्रत्येक श्लोकाचा मराठी अर्थ):

अवज्ञाच्या स्वरात उत्तर देणारा नोकर:

जो नोकर आपल्या मालकाविरुद्ध बोलतो आणि त्याची आज्ञा मोडण्याचा प्रयत्न करतो.

जो नोकर सेवा करण्याऐवजी अहंकार दाखवतो; अहंकार क्रूर असतो.

सेवा करण्याऐवजी तो आपला क्रूर आणि अहंकारी स्वभाव दाखवतो.

तो आपल्या मालकाचा आदर करत नाही आणि नियमांचे उल्लंघन करतो.

घरात असा नोकर सतत मृत्यूसारखा असतो.

घरात असा असभ्य नोकर असणे म्हणजे जीवनाला सतत दुःख मानण्यासारखे आहे.

४. चौथी पायरी: सापाचा वास - प्राणघातक धोका 💀

घरात सापाचा वास, मृत्यू तिथे लपून बसतो.

जीवन क्षणभंगुर आहे, भीती ही भीतीची सावली आहे.

तो कधी चावेल हे तुम्हाला कधीच कळत नाही, जीवन नेहमीच धोक्यात असते.

अशा ठिकाणी राहणे खरोखरच मृत्यूच्या हातात आहे.

(प्रत्येक श्लोकाचा मराठी अर्थ):

घरात सापाचा वास येतो, तिथे मृत्यू लपून बसतो:

ज्या घरात विषारी साप राहतो, तिथे मृत्यू लपून बसतो.

जीवन क्षणभंगुर आहे, भीती ही भीतीची सावली आहे:

जीवन कधीही संपू शकते, म्हणून भीतीची सावली नेहमीच रेंगाळते.

तुम्हाला कधीच कळत नाही की तो कधी चावेल, जीवन नेहमीच धोक्यात असते:

साप कधी चावेल हे तुम्हाला कधीच कळत नाही, म्हणून जीवन नेहमीच धोक्यात असते.

अशा ठिकाणी राहणे, खरोखरच मृत्यूच्या हातात:

अशा धोकादायक ठिकाणी राहणे म्हणजे मृत्यूला आमंत्रण देण्यासारखे आहे.

--अतुल परब
--दिनांक-03.11.2025-सोमवार.
===========================================