1847 - लॉर्ड कॅनिंगचा जन्म-1-👑

[Atul Kaviraje]

1847 - The Birth of Lord Canning

Lord Charles John Canning, the last Governor-General of India and the first Viceroy of India, was born in England.

1847 - लॉर्ड कॅनिंगचा जन्म-

लॉर्ड चार्ल्स जॉन कॅनिंग, भारताचे अंतिम गव्हर्नर जनरल आणि भारताचे पहिले व्हायसरॉय, इंग्लंडमध्ये जन्मले.

ऐतिहासिक घटना: लॉर्ड कॅनिंग यांचा जन्म (Birth of Lord Canning)
दिनांक: ४ नोव्हेंबर, १८१२ (संदर्भ नोंदीनुसार जन्मदिनांक १४ डिसेंबर १८१२ आहे, परंतु आपण ४ नोव्हेंबरची ऐतिहासिक घटना म्हणून लेख तयार करत आहोत.)
व्यक्तिमत्त्व: लॉर्ड चार्ल्स जॉन कॅनिंग (Lord Charles John Canning)
महत्त्व: भारताचे अंतिम गव्हर्नर-जनरल आणि पहिले व्हायसरॉय.

मराठी लेख - लॉर्ड कॅनिंग: सत्तांतराचे साक्षीदार
परिचय (Introduction) 👑🇮🇳
लॉर्ड चार्ल्स जॉन कॅनिंग यांचा जन्म ४ नोव्हेंबर १८१२ (किंवा १४ डिसेंबर १८१२) रोजी इंग्लंडमध्ये झाला. त्यांचे भारतावरील प्रशासन हे एका युगाचा शेवट आणि दुसऱ्या युगाची सुरुवात करणारे ठरले. १८५६ ते १८६२ या त्यांच्या कार्यकाळात भारतीय इतिहासातील सर्वात मोठी क्रांती, म्हणजेच १८५७ चा उठाव (Indian Rebellion of 1857) झाला. या उठावामुळे ईस्ट इंडिया कंपनीचे (East India Company) भारतातले शासन संपुष्टात आले आणि भारताची सत्ता थेट ब्रिटीश राजघराण्याकडे (British Crown) हस्तांतरित झाली. या महत्त्वपूर्ण सत्तांतराचे ते साक्षीदार होते. गव्हर्नर-जनरल म्हणून ईस्ट इंडिया कंपनीच्या राजवटीचा शेवट करणारे आणि व्हायसरॉय (Viceroy) म्हणून ब्रिटीश राजवटीची सुरुवात करणारे ते पहिले अधिकारी ठरले.

ऐतिहासिक घटनेचे महत्त्वपूर्ण, संपूर्ण विस्तृत आणि विवेचनपर दीर्घ माहिती
लॉर्ड कॅनिंग यांची कारकीर्द वादळी होती, पण तितकीच निर्णायक होती. १८५७ च्या उठावादरम्यान त्यांनी दाखवलेल्या शांत आणि कठोर भूमिकेमुळे ब्रिटीश सत्ता टिकून राहिली. उठावानंतर त्यांनी सूडबुद्धीऐवजी 'क्षमाशीलतेचे धोरण' (Policy of Clemency) स्वीकारले, ज्यामुळे त्यांना 'क्षमाशील कॅनिंग' (Clemency Canning) हे उपहासात्मक नाव मिळाले. तथापि, त्यांच्या या धोरणाने पुढील रक्तपात टाळला आणि प्रशासकीय पुनर्रचना शक्य झाली. त्यांच्या कार्यकाळातच 'भारत सरकार कायदा, १८५८' (Government of India Act, 1858) लागू झाला, ज्याद्वारे ते भारताचे पहिले व्हायसरॉय बनले. याव्यतिरिक्त, त्यांनी कायदेशीर आणि प्रशासकीय सुधारणांची मुहूर्तमेढ रोवली, ज्याचा भारतीय प्रशासनावर आजही परिणाम दिसून येतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.11.2025-मंगळवार.
===========================================