1768 - एन्सायक्लोपीडिया ब्रिटॅनिका ची पहिली आवृत्ती प्रकाशित-2-📚 (ज्ञानकोश) 📜

[Atul Kaviraje]

1768 - The First Edition of the Encyclopaedia Britannica is Published

The first edition of the famous Encyclopaedia Britannica was published in Edinburgh, Scotland.

1768 - एन्सायक्लोपीडिया ब्रिटॅनिका ची पहिली आवृत्ती प्रकाशित-

७. मुख्य मुद्द्यांवर विश्लेषण (Analysis of Key Points) 🔎
७.१ टिकाऊपणा: सुरुवातीला अनेक टिकाकारांनी याची नोंद घेतली नाही, पण याच्या सखोल माहितीमुळे हा ज्ञानकोश व्यावसायिकदृष्ट्या यशस्वी ठरला.

७.२ संदर्भाची विश्वासार्हता: ब्रिटॅनिकाने अनेक विश्वसनीय संदर्भ वापरले आणि माहिती अचूक ठेवण्याचा प्रयत्न केला.

७.३ भाषेचा वापर: ज्ञानकोशाची भाषा सुटसुटीत आणि वाचकाला समजेल अशी ठेवल्यामुळे ते अधिक लोकप्रिय झाले.

८. आर्थिक आणि व्यावसायिक दूरदृष्टी 💰
८.१ प्रकाशन क्षेत्रातील यश: वर्गणीदार मॉडेल आणि दर्जेदार सामग्रीमुळे या प्रकाशनाला अभूतपूर्व व्यावसायिक यश मिळाले.

८.२ स्कॉटिश प्रबोधनाचे प्रतीक: या यशाने एडिनबर्गला केवळ प्रकाशन क्षेत्रातच नव्हे, तर बुद्धिमत्ता आणि ज्ञानकेंद्र म्हणून जागतिक नकाशावर आणले.

९. वारसा आणि दीर्घकालीन परिणाम (Legacy) 🌟
९.१ पुढील आवृत्त्यांचा आधार: १७६८ ची आवृत्ती हा पुढील अनेक सुधारित आणि मोठ्या आवृत्त्यांसाठी (उदा. ११ वी आवृत्ती) आधारस्तंभ ठरली.

९.२ डिजिटल युगापर्यंतचा प्रवास: हा ज्ञानकोश प्रिंटमधून डिजिटल आणि ऑनलाइन स्वरूपात यशस्वीपणे स्थलांतरित झाला आहे, जो याच्या टिकाऊ वारशाचे प्रतीक आहे.

१०. निष्कर्ष आणि समारोप (Conclusion) 🌈
एन्सायक्लोपीडिया ब्रिटॅनिकाच्या पहिल्या आवृत्तीचे प्रकाशन ही केवळ एक छापील घटना नव्हती; तर मानवी इतिहासातील 'ज्ञानाचे लोकशाहीकरण' करणाऱ्या एका महत्त्वाच्या चळवळीची सुरुवात होती. ५ नोव्हेंबर १७६८ हा दिवस, संपूर्ण जगाला एकत्र आणणाऱ्या, विचार आणि माहितीच्या मुक्त प्रवाहाचा आरंभबिंदू ठरला.

सविस्तर मराठी क्षैतिज मनःचित्रण आलेख (Detailed Marathi Horizontal Mind Map Chart Description) 🗺�

(शीर्षक: एन्सायक्लोपीडिया ब्रिटॅनिका (१७६८) - ज्ञान प्रवाहाचा आलेख)

मुख्य मुद्दा   उप-मुद्दे आणि विश्लेषण   महत्त्व (Importance)   प्रतीक/संकेत
१. प्रकाशन   तारीख: ०५ नोव्हेंबर १७६८. ठिकाण: एडिनबर्ग, स्कॉटलंड.   स्कॉटिश प्रबोधनाचे केंद्र.   📍
२. निर्माते   कॉलिन मॅकफारक्वार (प्रकाशक), अँड्र्यू बेल (उत्कीर्णक), विल्यम स्मेली (संपादक).   माहिती संकलन आणि कलात्मकता यांचा समन्वय.   👥
३. रचना   पहिली आवृत्ती: ३ खंड. स्वरूप: वर्णानुक्रमे, दीर्घ निबंध शैली.   माहिती सहज उपलब्ध करून देणारी पद्धत.   📑
४. सामाजिक प्रभाव   ज्ञानाचे लोकशाहीकरण. सामान्य नागरिकांसाठी माहिती खुली झाली.   उच्चवर्गीयांची मक्तेदारी संपुष्टात.   🗣
R
◯
 
५. शैक्षणिक मूल्य   वैज्ञानिक आणि तर्कशुद्ध दृष्टिकोन. विविध विषयांचा समावेश.   शिक्षण आणि संशोधनासाठी मूलभूत स्त्रोत.   🔬
६. वारसा   पुढील अनेक आवृत्त्यांचा पाया. डिजिटल युगापर्यंतचा यशस्वी प्रवास.   जागतिक प्रकाशन क्षेत्रातील एक मानदंड.   🌟

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.11.2025-बुधवार.
===========================================