संत सेना महाराज-आवडे प्रपंच सुख वाटे मना। ईश्वर भजना अंतर तो-1-

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                       ------------

        संत सेना महाराज-

हळूहळू प्रपंचापासून सेनाजींचे मन विरक्त झाले, प्रपंचाचे स्वरूप त्यांना समजले, सेनार्जीनी राजाला गुरुदीक्षा दिल्यावर, राजाला सांगून आपला

यात्रेला जाण्याचा निश्चय केला; पत्नी व मुलगा यांना राजाचे पदरी सोपविले. संसारत्यागाबद्दल सेनाजी म्हणू लागले,

     "आवडे प्रपंच सुख वाटे मना। ईश्वर भजना अंतर तो।

     माय बाप बंधू भगिनी जाया। मुले मुली माया सुख नाही।

     वेळ येता व्याधी छळी, अंत होय। वाटेकरी न होय दूर राहे॥

     सेना म्हणे प्रपंच भ्रमाचा भोपळा। आत कडू पोकळा, वरी चमके॥"

🙏 महाराष्ट्र-संस्कृती आणि भक्ती परंपरेत संत सेना महाराज यांचे स्थान अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
त्यांचा हा अभंग प्रपंच आणि परमार्थ यातील फरक स्पष्ट करून, मानवी मनाला सत्याची जाणीव करून देतो. 🙏

📜 संत सेना महाराज यांचा अभंग: सखोल भावार्थ आणि विवेचन 🙏

अभंग (Abhang)
"आवडे प्रपंच सुख वाटे मना।
ईश्वर भजना अंतर तो।
माय बाप बंधू भगिनी जाया।
मुले मुली माया सुख नाही।
वेळ येता व्याधी छळी, अंत होय।
वाटेकरी न होय दूर राहे॥
सेना म्हणे प्रपंच भ्रमाचा भोपळा।
आत कडू पोकळा, वरी चमके॥"

१. आरंभ (Introduction) - अभंगाचा विषय

संत सेना महाराज यांनी हा अभंग मानवी मनाला संसाराची नश्वरता (क्षणभंगुरता)
आणि परमार्थाची आवश्यकता पटवून देण्यासाठी रचला आहे.
मनुष्य जन्मभर ज्या गोष्टींना 'सत्य' आणि 'सुख' मानून जगतो,
त्या केवळ भ्रमाचा भोपळा आहेत, हे या अभंगातून स्पष्ट होते.

महाराज प्रपंचाची दोन बाजू दाखवतात:
पहिली- वरवरचे आकर्षण
आणि दुसरी- अंतिम सत्य.

२. प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विवेचन
२.१. पहिले कडवे: प्रपंचाचे आकर्षण आणि परमार्थातील अंतर

अभंग चरण (Abhang Charana)
"आवडे प्रपंच सुख वाटे मना।
ईश्वर भजना अंतर तो।"

मराठी अर्थ (Pratyek Kadvayacha Arth)
मानवी मनाला प्रपंच खूप प्रिय वाटतो आणि त्यातच खरे सुख आहे,
असे वाटते; पण या कारणामुळे ईश्वरभजनापासून (परमार्थापासून) आपले मन दूर राहते.

विस्तृत विवेचन (Vistrut Vivechan):

आकर्षण आणि भ्रामक सुख: माणसाचे मन नैसर्गिकरित्या प्रपंचाकडे आकर्षित होते.

उदाहरण: लहान मूल खेळण्यांमध्ये गुंतून जाते, माणूस टी.व्ही., मोबाईल, पैसा यांत गुंततो.

परमार्थापासून दुरावा: मन सतत कर्म, चिंता आणि वासनांमध्ये गुंतलेले राहते.

मूलभूत सत्य: जोपर्यंत मन प्रपंचात गुंतलेले आहे, तोपर्यंत शाश्वत सुख मिळत नाही.

२.२. दुसरे कडवे: नातेसंबंधांतील माया आणि सुखाची कमतरता

अभंग चरण (Abhang Charana)
"माय बाप बंधू भगिनी जाया।
मुले मुली माया सुख नाही।"

मराठी अर्थ (Pratyek Kadvayacha Arth)
आई, वडील, भाऊ, बहीण, पत्नी, मुले या नात्यांमध्ये खरे किंवा शाश्वत सुख नाही.

विस्तृत विवेचन (Vistrut Vivechan):

नात्यांची मर्यादा: कुटुंबातील नाती कर्म आणि गरजेवर आधारित आहेत.

सुखाची क्षणभंगुरता: प्रेमात अपेक्षा, ताण आणि दुःख दडलेले असते.

उदाहरण: मुलांकडून अपेक्षाभंग झाल्यावर दुःख अनुभवणे.

संतकृपा: आत्म्याच्या प्रवासात ही नाती आपल्यासोबत येत नाहीत; त्यामुळे अंतिम कल्याण साधले जात नाही.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.11.2025-गुरुवार.
===========================================