कबीर दास जी के दोहे- साईं इतना दीजिये, जा में कुटुम समाय-श्लोक-८ 🙏-1-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

साईं इतना दीजिये, जा में कुटुम समाय।
मैं भी भूखा न रहूँ, साधु ना भूखा जाय॥ ८॥

भावार्थ- कबीर दास जी ईश्वर से कहते है कि आप मुझे केवल इतना दीजिये कि जिससे मेरे और मेरे परिवार की गुजर बसर हो जाये। और मेरे घर से कोई भी साधु संत भुखा न जाये।

🙏 संत कबीरदास जी के दोहे - श्लोक-८ 🙏

संत कबीरदास यांचे दोहे हे साधे, सरळ पण जीवनातील गहन सत्य सांगणारे आहेत.
त्यांचा हा दोहा विशेषतः संतुलित जीवन, साधेपणा आणि दानधर्माचे महत्त्व सांगतो.

📜 दोहा (Doha)
"साईं इतना दीजिये, जा में कुटुम समाय।
मैं भी भूखा न रहूँ, साधु ना भूखा जाय॥" (८)

१. आरंभ (Introduction) - दोह्याचा उद्देश

हा दोहा कबीरदास जींच्या संतोषी वृत्तीचे आणि सामाजिक जाणीवेचे प्रतीक आहे.
ते परमेश्वराकडे (साईं/प्रभू) धन-संपत्तीची किंवा ऐश्वर्याची मागणी करत नाहीत,
तर केवळ इतकेच मागतात, ज्यामुळे त्यांच्या गरजा पूर्ण होतील आणि ते इतरांना मदत करू शकतील.
हा दोहा लोभ न बाळगता, साधे जीवन जगण्याचा आणि परोपकार करण्याचा संदेश देतो.

२. प्रत्येक ओळीचा अर्थ आणि विवेचन (Arth ani Vivechan)
ओळ १: साईं इतना दीजिये

दोहा चरण (Doha Charana)
मराठी अर्थ (Pratyek OLICHA Arth)
साईं इतना दीजिये
हे देवा (साईं/प्रभू)! मला केवळ इतकेच धन किंवा वस्तू द्या.

विस्तृत विवेचन (Vistrut Vivechan):
साईं (ईश्वर) आणि मागणी: कबीरदास जी परमेश्वराला 'साईं' म्हणून संबोधित करतात.
त्यांच्या या संबोधनात भक्ती आणि विश्वास भरलेला आहे.
'इतना दीजिये' (इतकेच द्या) या शब्दांतून त्यांची लोभरहित वृत्ती आणि संतोषी स्वभाव दिसून येतो.
ते कधीही प्रचंड संपत्तीची किंवा भौतिक सुखांची मागणी करत नाहीत.

मध्यम मार्गाचे अवलंबन: ते आपल्याला शिकवतात की, परमेश्वराकडे फक्त आपल्या गरजा पूर्ण होतील इतकीच मागणी करावी.
अधिक संपत्तीची इच्छा ठेवल्यास लोभ वाढतो, ज्यामुळे मन अशांत होते.

ओळ २: जा में कुटुम समाय

दोहा चरण (Doha Charana)
मराठी अर्थ (Pratyek OLICHA Arth)
जा में कुटुम समाय
ज्यामध्ये (जेवढ्या धनात) माझ्या कुटुंबाच्या (सर्वांच्या) गरजा पूर्ण होऊ शकतील.

विस्तृत विवेचन (Vistrut Vivechan):
कुटुंबाचा समावेश: कबीरदास जींची पहिली प्राथमिकता त्यांच्या कुटुंबाच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करणे आहे.
'कुटुम समाय' याचा अर्थ कुटुंबातील सर्व सदस्यांना अन्न, वस्त्र आणि निवारा सहज उपलब्ध व्हावा.
साधे जीवन: येथे 'समाय' या शब्दाचा अर्थ समावून घेणे किंवा पुरेसे होणे असा आहे.
याचा अर्थ ऐश्वर्यपूर्ण जीवन जगणे नव्हे, तर कुटुंबातील कोणीही उपाशी राहू नये किंवा मूलभूत गरजांपासून वंचित राहू नये इतपतच मागणी आहे.

उदाहरण: एखाद्या व्यक्तीला दररोज दोन वेळचे जेवण आणि राहण्यासाठी साधी झोपडी हवी आहे.
कबीरदास जी त्याच गरजेएवढे धन मागतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.11.2025-गुरुवार.
===========================================