कबीर दास जी के दोहे- लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट॥ ९॥-1-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट।
पाछे फिरे पछताओगे, प्राण जाहिं जब छूट॥ ९॥

भावार्थ- कबीर दास जी कहते हैं, अभी समय है राम नाम का समरण कर लो, वरना समय निकल जाने पर पछताओगे अर्थात जब शरीर से प्राण निकल जाएंगे तब।

📜 कबीर दास जींचा दोहा : सखोल भाष्य (मराठी)

🪶 दोहा :

"लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट।
पाछे फिरे पछताओगे, प्राण जाहिं जब छूट॥ ९॥"

🌼 १. आरंभ (परिचय) 🕊�

संत कबीर दास (Kabir Das) हे भारतीय भक्ती परंपरेतील
एक महान संत आणि कवी होते.
त्यांनी आपल्या दोह्यांच्या माध्यमातून समाजाला सत्य, प्रेम,
ईश्वरभक्ती आणि जीवन जगण्याचा खरा मार्ग शिकवला.

त्यांचे साहित्य केवळ धार्मिक नसून,
ते मानवी जीवनाचे सार आणि तत्त्वज्ञान सांगणारे आहे.
प्रस्तुत दोहा क्रमांक ९ हा मानवी जीवनाची क्षणभंगुरता
आणि नामस्मरणाचे महत्त्व स्पष्ट करणारा अत्यंत महत्त्वपूर्ण उपदेश आहे.

कबीर दासजींनी येथे 'राम नाम' या शब्दाचा उपयोग विशिष्ट देवाला उद्देशून न करता,
तो परमात्म्यासाठी, आत्मज्ञानासाठी आणि सत्य स्वरूपासाठी केला आहे.

📖 २. प्रत्येक ओळीचा अर्थ (Pratyek OLICHA Arth)
🪔 ओळ १ : "लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट।"

शब्दशः अर्थ (Shabdshah Arth):
जर शक्य असेल तर राम नामाची लूटमार करून घे.

भावार्थ (Bhavarth):
आयुष्यात जोपर्यंत संधी आहे,
तोपर्यंत सत्य ज्ञान, आत्मिक शांती आणि ईश्वर-स्मरण
(राम नाम) मिळवण्याचा पुरेपूर प्रयत्न करा.
ही एक अमूल्य संधी आहे.

🌅 ओळ २ : "पाछे फिरे पछताओगे, प्राण जाहिं जब छूट॥"

शब्दशः अर्थ (Shabdshah Arth):
मागे वळून पाहशील तर (वेळ निघून गेल्यावर) पश्चात्ताप करशील,
जेव्हा शरीरातून प्राण निघून जातील.

भावार्थ (Bhavarth):
आयुष्याचा शेवट झाल्यावर,
जेव्हा मृत्यू जवळ आलेला असेल,
तेव्हा नामस्मरणाचा वेळ निघून गेल्यामुळे
केवळ पश्चात्ताप करण्याची वेळ येईल.

🌼 ३. संपूर्ण विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन (Sampurna Vistrut ani Pradirgh Vivechan)
अ) "लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट।"

'राम नाम' म्हणजे काय?:
कबीर दासजींसाठी 'राम' म्हणजे दशरथाचा पुत्र राम नव्हे,
तर तो निराकार, निर्गुण, अनंत आणि सर्वव्यापी परमात्मा आहे.
'राम नाम' म्हणजे त्या परम सत्याचे ज्ञान,
आत्मिक जाणीव आणि ईश्वराशी एकरूपता साधणे.

हा 'राम नाम' म्हणजे फक्त मंत्राचा जप नव्हे,
तर जीवन शुद्ध ठेवणे, सत्कर्म करणे,
आणि प्रत्येक श्वासात ईश्वराचे स्मरण करणे होय.

'लूट' कशाची?:
येथे 'लूट' या शब्दाचा अर्थ चोरी करणे असा नाही,
तर जास्तीत जास्त मिळवून घेणे या अर्थाने वापरला आहे.
राम नामाची लूट म्हणजे,
ईश्वर-प्राप्तीची ही अमूल्य संधी असताना,
पूर्ण समर्पणाने आत्मज्ञान मिळवणे.

कबीर म्हणतात की हे ज्ञान घेण्यासाठी कोणतेही बंधन नाही,
हा खजिना सर्वांसाठी खुला आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.11.2025-शुक्रवार.
===========================================