कबीर दास जी के दोहे- लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट॥ ९॥-2-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

लूट सके तो लूट ले, राम नाम की लूट।
पाछे फिरे पछताओगे, प्राण जाहिं जब छूट॥ ९॥

संधीचे महत्त्व (Sandhiche Mahatva):
मानवी जीवन हे अत्यंत दुर्मिळ मानले जाते.
या जीवनातच साधनेद्वारे ईश्वराचे ज्ञान मिळवण्याची क्षमता
मनुष्याला प्राप्त होते.
म्हणून कबीर दासजी म्हणतात — आत्ता, याच क्षणी,
भौतिक सुखांच्या मागे धावणे थांबवा आणि आत्मिक कल्याण साधा.

ब) "पाछे फिरे पछताओगे, प्राण जाहिं जब छूट॥"

'पाछे फिरे' (Mage Valun Pahane):
आयुष्याचा बहुतांश काळ भौतिक गोष्टींमध्ये
आणि निरर्थक कामांमध्ये घालवल्यानंतर,
जेव्हा उतारवयात माणूस मागे वळून पाहतो,
तेव्हा त्याला आपल्या चुकांची जाणीव होते.

पश्चात्ताप कशाचा? (Pashchattap Kashacha?):
हा पश्चात्ताप जगातील सुख गमावल्याचा नसतो,
तर ईश्वर-भक्ती आणि आत्मिक शांती
मिळवण्याची संधी गमावल्याचा असतो.

आयुष्यभर धन, कीर्ती आणि कुटुंबासाठी धावताना,
ज्या खऱ्या शाश्वत सत्याकडे लक्ष देणे आवश्यक होते,
ते राहून गेले याची खंत वाटते.

'प्राण जाहिं जब छूट':
जेव्हा प्राण शरीराचा त्याग करतात,
म्हणजे मृत्यू जवळ येतो,
तेव्हा पश्चात्ताप करून काहीच उपयोग नसतो.
जसे परीक्षा संपल्यावर अभ्यास करून फायदा होत नाही,
त्याचप्रमाणे जीवन संपल्यावर साधना करण्याचा वेळही निघून जातो.

🌿 ४. उदाहरणे (Udaharana Sahit) 🧑�💻
१. विद्यार्थी आणि परीक्षा (Vidyarthi ani Pariksha):

लूट: विद्यार्थ्याला परीक्षेपूर्वी अभ्यासासाठी वेळ मिळतो.
कबीर म्हणतात, "लूट सके तो लूट ले" —
या वेळेचा सदुपयोग करून जास्तीत जास्त ज्ञान मिळव.

पश्चात्ताप:
जर अभ्यास न करता शेवटच्या क्षणी जागे झाला,
तर त्याचा काही उपयोग नसतो —
"प्राण जाहिं जब छूट" म्हणजे परीक्षेचा वेळ संपणे.

२. व्यवसाय आणि गुंतवणूक (Vyavsay ani Guntavnuk):

लूट: जेव्हा एखाद्या व्यवसायात मोठी संधी असते,
तेव्हा ती ओळखून गुंतवणूक करणे म्हणजे
राम नामाची लूट — संधीचा उपयोग करणे.

पश्चात्ताप:
जेव्हा ती संधी निघून जाते आणि इतर लोक यशस्वी होतात,
तेव्हा फक्त पश्चात्ताप उरतो.
वेळेवर कृती न केल्याचा खेद राहतो.

🌸 ५. समारोप आणि निष्कर्ष (Samarop ani Nishkarsha)
समारोप (Samarop):

कबीर दास जींचा हा दोहा मानवजातीसाठी
एक स्पष्ट आणि जागृती करणारा संदेश आहे.
भौतिक सुख-दुःख क्षणभंगुर आहेत,
पण आत्म्याचे कल्याण आणि ईश्वरभक्ती शाश्वत आहेत.

या कार्यासाठी वेळेचा योग्य उपयोग करणे आवश्यक आहे.
कबीर सांगतात की हेच जीवनाचे खरे ध्येय आहे.

निष्कर्ष (Nishkarsha / Inference):

मानवी जीवन हे ईश्वराच्या कृपेने मिळालेले
अमूल्य वरदान आहे.
या संधीचा लाभ घेऊन सत्कर्म, नामस्मरण
आणि आत्मज्ञान प्राप्त करणे आवश्यक आहे.

"आज करे सो अब कर, अब करे सो तत्काळ" —
या त्यांच्या दुसऱ्या दोह्याचे तत्त्वज्ञान
या दोह्यातच सामावलेले आहे.
जीवन संपल्यावर पश्चात्ताप होऊ नये म्हणून
वर्तमानकाळात ईश्वराचे स्मरण करा.

🌞 थोडक्यात (Summary):

वेळ आणि संधीचा आदर करून,
आत्मिक कल्याणासाठी तत्काळ प्रयत्न करणे —
हाच या दोह्याचा अंतिम आणि चिरंतन संदेश आहे.

🌼 समाप्त – "कबीर दासजींचा दोहा : आत्मजागृतीचा अमृत उपदेश" 🌼

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.11.2025-शुक्रवार.
===========================================