1917 - बोल्शेविक क्रांतीला सुरुवात झाली-4-

[Atul Kaviraje]

1917 - The Bolshevik Revolution Begins

The Bolshevik Revolution began with the storming of the Winter Palace in Petrograd, leading to the overthrow of the Russian Provisional Government.

1917 - बोल्शेविक क्रांतीला सुरुवात झाली-

६. ६-७ नोव्हेंबर १९१७: क्रांतीची रात्र 🌃
बोल्शेविकांनी पेट्रोग्राडमधील महत्त्वाच्या ठिकाणी ताबा मिळवला – पूल, टेलिग्राफ ऑफिस, रेल्वे स्टेशन.

विंटर पॅलेस, जेथे तात्पुरते सरकार होते, ते शेवटचे किल्ले राहिले होते. याला "क्रुशेवा" नावाचे युद्धनौकेने वेढा घातला.

७. विंटर पॅलेसवर हल्ला: वास्तव आणि कल्पना ⚔️
चित्रपट आणि सोव्हिएत प्रचारात दाखवल्याप्रमाणे हा भयंकर रक्तरंजित झगडा झाला नाही. पॅलेसचे रक्षण करणारे फारसे सैनिक नव्हते.

बोल्शेविक सैनिकांनी सहजतेने इमारतीत प्रवेश केला आणि तात्पुरत्या सरकारचे सदस्य अटक केले. (मंत्री केरेन्स्की त्या आधीच पळून गेला होता). ही एक बहुतेक रक्तविरहित घटना होती.

८. तात्काळ परिणाम: नवे रशियाचा जन्म 🚩
बोल्शेविकांनी सोव्हिएत रशियाची घोषणा केली.

जमीन शेतकऱ्यांमध्ये वाटली गेली.

कारखान्यांचे कामगारांद्वारे व्यवस्थापन सुरू झाले.

ब्रेस्ट-लिटोव्स्कचा तह करून रशियाने पहिले महायुद्ध सोडले, जरी त्यासाठी मोठा प्रदेश द्यावा लागला तरीही.

९. नागरी युद्ध (१९१८-१९२२): क्रांतीचे संरक्षण 🛡�
जुन्या सैन्याधिकाऱ्यांनी, राष्ट्रवाद्यांनी आणि परदेशी ताकदींनी (ब्रिटन, अमेरिका, जपान) मिळून बोल्शेविक विरोधी "व्हाइट आर्मी" तयार केली.

बोल्शेविकांची "रेड आर्मी" (लाल सैन्य), लियॉन ट्रॉट्स्कीच्या नेतृत्वाखाली, या सर्वांना पराभूत करण्यात यशस्वी झाली. हे युद्ध अतिशय क्रूर होते आणि त्यात लाखो लोक मृत्यू पावले.

१०. ऐतिहासिक महत्त्व: जग बदलणारी घटना 🌍
सोव्हिएत संघाची निर्मिती: १९२२ मध्ये सोव्हिएत संघाची स्थापना झाली, जो नंतर जगातील दोन महासत्तांपैकी एक बनला.

शीतयुद्ध: साम्यवादी सोव्हिएत संघ आणि पाश्चिमात्य लोकशाही राष्ट्रांमध्ये जग विभागले गेले, ज्यामुळे शीतयुद्ध सुरू झाले.

जागतिक प्रेरणा: जगभरातील साम्यवादी चळवळी आणि उद्योजक चळवळींना या क्रांतीमुळे प्रेरणा मिळाली.

🖋� निष्कर्ष (Conclusion)
१९१७ ची बोल्शेविक क्रांती ही केवळ एक शासनबदल नव्हता, तर एक विचारबदल होता. त्याने समता, सामूहिकत्व आणि शोषणाविरहित समाज निर्माण करण्याचे स्वप्न जगापुढे ठेवले. जरी सोव्हिएत प्रयोग शेवटी १९९१ मध्ये अयशस्वी ठरला असला तरी, या क्रांतीने २०व्या शतकाची राजकीय भूमिका ठरवली. विंटर पॅलेसवरचा हल्ला हा एक क्षण होता, पण त्यामागची सामाजिक न्यायाची ऊर्जा आजही अनेक ठिकाणी सक्रिय आहे. जगाला नवे दिशाभूल देणारी ही घटना इतिहासात सोनेरी अक्षरांत कोरली गेली आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.11.2025-गुरुवार.
===========================================