1962 - क्यूबन मिसाईल संकट समाप्त झाले-2-

[Atul Kaviraje]

1962 - The Cuban Missile Crisis Ends

The Cuban Missile Crisis ended when the Soviet Union agreed to remove its missiles from Cuba in exchange for the U.S. promising not to invade Cuba.

1962 - क्यूबन मिसाईल संकट समाप्त झाले-

✍️ १० मुद्द्यांतून संकटाचे सविस्तर विवेचन

१. पार्श्वभूमी: शीतयुद्धाचा स्फोटक टप्पा ❄️
विचारधारेचे युद्ध: अमेरिका (पाश्चिमात्य लोकशाही) आणि सोव्हिएत युनियन (साम्यवाद) यांच्यात जगाचे नेतृत्व कोण करेल यासाठी शीतयुद्ध सुरू होते.

क्यूबन क्रांती: १९५९ मध्ये फिदेल कॅस्ट्रो यांच्या नेतृत्वात क्यूबामध्ये कम्युनिस्ट सरकार स्थापन झाले. क्यूबा अमेरिकेच्या अगदी जवळ (९० मैल) असल्याने, ही सोव्हिएत युनियनसाठी मोठी विजय होती.

अमेरिकेची प्रतिक्रिया: अमेरिकेने क्यूबावर आर्थिक निर्बंध लादले आणि कॅस्ट्रोला पदच्युत करण्यासाठी पिग्स बे आक्रमण (१९६१) सारखे उपक्रम हाती घेतले, पण ते अपयशी ठरले.

२. मिसाईलची तैनाती: सोव्हिएत युक्ती 🤫
ख्रुश्चेवची योजना: सोव्हिएत नेता निकिता ख्रुश्चेव यांनी क्यूबामध्ये अण्वस्त्यांची केंद्रे (मिसाईल) गुप्तपणे स्थापन करण्याची योजना आखली.

रणनीतिक कारणे:

अमेरिकेच्या टर्कीमधील मिसाईल्सचा तोल मिळवणे.

क्यूबाचे कम्युनिस्ट सरकार संरक्षण करणे.

अमेरिकेवर दबाव आणणे.

गुप्त ऑपरेशन: सोव्हिएत जहाजांनी मिसाईल्सचे भाग आणि तांत्रिक लोक क्यूबामध्ये पोहोचवले.

३. शोध: U-2 ची फोटोग्राफी 🛰�
गुप्तहेर विमान: १४ ऑक्टोबर १९६२ रोजी, अमेरिकेच्या U-2 गुप्तहेर विमानाने क्यूबामधील मिसाईल स्थापनेच्या फोटो काढल्या.

केनेडी समोर पुरावा: सैन्याधिकाऱ्यांनी अध्यक्ष जॉन एफ. केनेडी यांना हे फोटो दाखवले. हे पाहून केनेडी स्तब्ध झाले, कारण ही मिसाईल्स अमेरिकेच्या मोठ्या भूभागावर अणुहल्ला करू शकत होती.

४. अमेरिकेची प्रतिक्रिया: नौसेना वेढा 🚢
पर्यायांचा विचार: केनेडी यांनी थेट हल्ला, हवाई हल्ला किंवा वाटाघाटी असे पर्याय विचारात घेतले.

नौसेना वेढा: शेवटी, त्यांनी एक शांततापूर्ण पण मजबूत उपाय निवडला – क्यूबा बेटाला नौसेनेने वेढून घेणे. यामुळे सोव्हिएत जहाजांना क्यूबामध्ये प्रवेश मिळणार नव्हता.

जागतिक प्रतिक्रिया: जग या संकटाकडे बघत उभे राहिले. संयुक्त राष्ट्र संघटनेत मोठी चर्चा झाली. जग तिसऱ्या महायुद्धाची वाट पाहू लागले.

५. १३ दिवसांचा संकट: जग थरकापले 🛑
तणावाचे शिगर: दोन्ही देशांची सैन्ये पूर्ण सज्ज झाली. अणुबॉम्बवरची तयारी झाली.

U-2 विमान पाडले: संकटाच्या नाजूक काळात, क्यूबावर उड्डाण करणारे एक अमेरिकन U-2 विमान पाडण्यात आले, ज्यामुळे तणाव आणखी वाढला.

जगभरातील विरोध: लंडन ते नवी दिल्ली पर्यंत, लोक रस्त्यावर उतरून शांततेची मागणी करू लागले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.11.2025-गुरुवार.
===========================================