2000 - 2000 च्या अमेरिकी अध्यक्षीय निवडणुकीला सुरुवात झाली-1-

[Atul Kaviraje]

2000 - The 2000 U.S. Presidential Election Begins

The contentious 2000 U.S. presidential election began with Florida as a key battleground, leading to a prolonged recount and the eventual Supreme Court decision in Bush v. Gore.

2000 - 2000 च्या अमेरिकी अध्यक्षीय निवडणुकीला सुरुवात झाली-

2000 च्या अमेरिकन अध्यक्षीय निवडणुकीला सुरुवात झाली, ज्यात फ्लोरिडा हे महत्त्वाचे रणभूमी बनले, ज्यामुळे लांब पल्ल्याचा मोजणीचा वाद आणि नंतर सुप्रीम कोर्टाच्या निर्णयामुळे बुश वि. गोर प्रकरण उभे राहिले.

📜 २००० ची अमेरिकन अध्यक्षीय निवडणूक: इतिहास कोणाचा? 📜
मराठी लेख

दिनांक: ७ नोव्हेंबर, २०००

🧭 परिचय (Introduction)
इतिहासात अशा काही घटना घडतात ज्या केवळ एका क्षणाचा निकाल ठरवत नाहीत, तर संपूर्ण व्यवस्थेची चाचणी घेतात. ७ नोव्हेंबर २००० रोजी झालेली अमेरिकेची अध्यक्षीय निवडणूक ही अशीच एक घटना होती. रिपब्लिकन पक्षाचे उमेदवार जॉर्ज डब्ल्यू. बुश आणि डेमोक्रॅटिक पक्षाचे उमेदवार अल गोर यांच्यातील ही स्पर्धा अत्यंत ताणतणावपूर्ण ठरली. निवडणुकीच्या रात्रीच्या आदल्यादिवसापासूनच ही निवडणूक इतिहासात कोरली जाऊ लागली, कारण फ्लोरिडा राज्यातील निकाल अत्यंत कमी अंतराने बुशच्या बाजूस जाऊन, गोर यांना मतांची मोजणी पुन्हा करण्यासाठी कोर्टात धाव घेणे भाग पाडले. शेवटी, सर्वोच्च न्यायालयाने या प्रकरणात हस्तक्षेप करून मोजणी थांबवली आणि बुश यांचा विजय ठरला. ही निवडणूक १८८८ नंतर पहिल्यांदाच घडली, जिथे एकूण मतांपेक्षा इलेक्टोरल वोट जास्त महत्त्वाचे ठरले .

🧠 मनोऱ्यासारखा नकाशा: २००० च्या निवडणुकीचे प्रमुख घटक

२००० अमेरिकी अध्यक्षीय निवडणूक आणि 'बुश वि. गोर' वाद - मन-नकाशा
घटनेचे स्वरूप

ऐतिहासिक निवडणूक: अमेरिकेच्या इतिहासातील सर्वात वादग्रस्त आणि अटळ-अंतिम निर्णय नसलेली निवडणूक.

मुख्य रणभूमी: फ्लोरिडा 🌴 (Florida) हे राज्य, ज्याचे २५ इलेक्टोरल मते (Electoral Votes) निर्णायक ठरले.

निर्णय: सर्वोच्च न्यायालयाच्या (Supreme Court) हस्तक्षेपामुळे निवडणुकीचा अंतिम निकाल लागला.

घडण्याची तारीख (मतदान): ०७ नोव्हेंबर २००० (निकाल लागण्यास ५ आठवड्यांहून अधिक वेळ लागला).

निवडणुकीतील प्रमुख घटक

१. उमेदवार:

रिपब्लिकन: जॉर्ज डब्ल्यू. बुश 🐘 (George W. Bush)

डेमोक्रॅटिक: अॅल गोर 🫏 (Al Gore)

२. लोकप्रिय मत:

अॅल गोर यांना राष्ट्रीय स्तरावर बुश यांच्यापेक्षा सुमारे ५,००,००० अधिक लोकप्रिय मते मिळाली.

३. इलेक्टोरल कॉलेज:

राष्ट्रीय स्तरावर कमी मते मिळूनही इलेक्टोरल कॉलेजमध्ये बहुमत मिळवणारा उमेदवार अध्यक्ष बनतो.

४. निर्णायक स्थिती:

फ्लोरिडातील २५ इलेक्टोरल मते जिंकणारा उमेदवार इलेक्टोरल कॉलेजचे बहुमत (Majority) गाठणार होता.

फ्लोरिडातील वाद आणि समस्या

१. 'हँगिंग चॅड्स' (Hanging Chads):

मतपत्रिकांच्या पंचिंगमुळे तयार होणारे छिद्र पूर्णपणे तुटले नव्हते, ज्यामुळे मतदाराचा उद्देश अस्पष्ट झाला.

२. फुलपाखरू मतपत्रिका:

पाम बीच काउंटी (Palm Beach County) मध्ये सदोष डिझाइनमुळे अनेक मतदारांनी चुकीच्या उमेदवाराला मत दिल्याची तक्रार.

३. फेर-मतमोजणी (Recount):

फ्लोरिडाच्या कायद्यानुसार, अतिशय कमी फरकामुळे हाताने फेर-मतमोजणी (Manual Recount) सुरू झाली.

४. मतदारांची नोंदणी:

काही मतदारांना चुकीच्या पद्धतीने 'गुन्हेगार' म्हणून वर्गीकृत करून मतदानापासून वंचित ठेवल्याचा आरोप.

कायदेशीर प्रक्रिया आणि निर्णय

१. बुशची आघाडी:

सुरुवातीच्या मतमोजणीत बुश यांना ५३७ मतांची (जवळपास) अतिशय कमी आघाडी मिळाली.

२. अंतिम तारीख:

फ्लोरिडा सर्वोच्च न्यायालयाने हाताने मोजणी करण्याची अंतिम तारीख वाढवली, ज्यामुळे हा वाद अधिक वाढला.

३. 'बुश वि. गोर' (Bush v. Gore):

८ डिसेंबर २००० रोजी, फ्लोरिडा सर्वोच्च न्यायालयाने राज्यातील सर्व न मोजलेल्या मतांची मोजणी करण्याचे आदेश दिले.

४. यू.एस. सुप्रीम कोर्टाचा निर्णय:

१२ डिसेंबर २००० रोजी, सर्वोच्च न्यायालयाने ५-४ च्या फरकाने फेर-मतमोजणी थांबवली.

५. घटनात्मक हस्तक्षेप:

अमेरिकेच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अध्यक्षीय निवडणुकीत थेट हस्तक्षेप करण्याची ही पहिली आणि एकमेव वेळ होती.

परिणाम आणि महत्त्व

१. अध्यक्षपदाची निवड:

सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयामुळे जॉर्ज डब्ल्यू. बुश यांची अमेरिकेचे ४३ वे अध्यक्ष म्हणून निवड झाली.

२. लोकशाहीवरील परिणाम:

या प्रकरणामुळे अमेरिकेतील मतदान प्रणाली (Voting System) आणि इलेक्टोरल कॉलेज (Electoral College) पद्धतीवर प्रश्नचिन्ह उभे राहिले.

३. एचएव्हीए कायदा (HAVA - 2002):

या वादातून धडा घेऊन, अमेरिकेने मतदानाची प्रक्रिया सुधारण्यासाठी 'हेल्प अमेरिका व्होट अॅक्ट' (Help America Vote Act) कायदा केला.

टीप

०७ नोव्हेंबर २०००: हा निवडणुकीच्या मतदानाचा दिवस होता.

इलेक्टोरल कॉलेज: अमेरिकेच्या अध्यक्षांच्या निवडीत राष्ट्रीय लोकप्रिय मतांपेक्षा प्रत्येक राज्याच्या 'इलेक्टोरल मतांना' अधिक महत्त्व असते.

हँगिंग चॅड्स: पंचकार्ड मतपत्रिका वापरल्या जाणाऱ्या ठिकाणी ही समस्या होती.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.11.2025-शुक्रवार.
===========================================