तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-🌸 गीत: दोन निष्ठांचा मार्ग 🌸श्लोक - ३-

[Atul Kaviraje]

तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता

श्रीभगवानुवाच-

लोकेऽस्मिन्द्विविधा निष्ठा पुरा प्रोक्ता मयानघ।
ज्ञानयोगेन सांख्यानां कर्मयोगेन योगिनाम्।।3।।

🌸 कर्मयोग-गीत: दोन निष्ठांचा मार्ग 🌸

श्लोक - ३
लोकेऽस्मिन्द्विविधा निष्ठा पुरा प्रोक्ता मयानघ।
ज्ञानयोगेन सांख्यानां कर्मयोगेन योगिनाम्।।3।।

अन्वय (Short Meaning) 📜
श्रीकृष्ण अर्जुनाला म्हणतात: हे निष्पाप अर्जुना!
या जगात मोक्ष मिळविण्याचे दोन मुख्य मार्ग मी पूर्वी सांगितले आहेत –
सांख्य मत मानणाऱ्यांसाठी ज्ञानयोग आणि
कर्मशील योग्यांसाठी कर्मयोग.

दीर्घ मराठी कविता (७ कडवी) - भावार्थ ✍️

कडवे १ - (संबोधन व प्रतिज्ञा)
रणभूमीवरती अर्जुना, तुझा प्रश्न हा महान, 🙏
दूर करण्याला संभ्रम, घे आता माझे ज्ञान!
या सृष्टीमध्ये मीच, दोन निष्ठा सांगितल्या, ⚖️
कल्याणाच्या मार्गावरी, मानवासाठी वाटल्या.

कडवे २ - (निष्ठांचे स्वरूप)
निष्ठा म्हणजे भक्तीचा, तो दृढ आणि खरा भाव, ✨
ज्याने जीवनाचा मिळे, उन्नत असा स्वभाव.
जगामध्ये मोक्षाला, जाण्याचे आहेत दोन मार्ग, 🧭
एक बुद्धीने चालतो, दुसरा कर्माने देतो स्वर्ग.

कडवे ३ - (ज्ञानयोग आणि सांख्य)
जे विवेकबुद्धीने पाहती, तत्त्वांचे करतात ज्ञान, 📚
'मी आत्मा, शरीर मिथ्या', हेच ज्यांचे अनुसंधान.
त्या 'सांख्य' भक्तांसाठी, केवळ 'ज्ञानयोग' असे, 💡
कर्म सोडून आत्म्यामध्ये, स्थिर होणे असे.

कडवे ४ - (ज्ञानयोगाचा अर्थ)
ज्ञानयोगाचे साधन, चित्त शुद्धीचे ध्यान, 🧘
जाणून प्रकृती-पुरुषा, होणे स्वतःच भगवान.
कर्मे तर चालतात, इंद्रियांचे ते खेळ, 🎲
हा मार्ग शांतता देई, नसे कशाचा मेळ.

कडवे ५ - (कर्मयोग आणि योगी)
परी जे आहेत 'योगी', कर्ममार्गी साधक, 💪
असे भक्त ते उत्साही, जगाचे जाणती चालक.
त्यांना 'कर्मयोग' हाच, देतो मुक्तीची वाट, 🔱
फळाची आस न ठेविता, करावे आपले घाट.

कडवे ६ - (कर्मयोगाची महती)
कर्म करणे हाच धर्म, कर्म सोडू नको कधी, 🔄
पण ठेव चित्त शुद्ध, लावून परमपदी.
कर्म करीतच राहणे, हेच तुझे कर्तव्य, 💖
निष्काम कर्म निष्ठा, जगाचे अंतिम सत्य.

कडवे ७ - (निष्कर्ष आणि भक्तीभाव)
म्हणोनी अर्जुना तूही, क्षत्रिय आहेस महान, 🛡�
तुझा मार्ग हा कर्म, नको करू पलायन.
दोन वाटा जरी दिसती, दोन्ही मजकडून प्राप्त, 🌟
भक्तीभावे स्वीकार तू, होईल जीवनाशी तृप्त!

पदाचा मराठी अर्थ (Pratyek Padacha Marathi Arth)

पद (चरण)   मराठी अर्थ (Meaning)
लोकेऽस्मिन्द्विविधा निष्ठाया   जगात दोन प्रकारची निष्ठा (साधना)
पुरा प्रोक्ता मयानघ।   पूर्वी माझ्याकडून (देवाने) सांगितली गेली, हे निष्पाप अर्जुना!
ज्ञानयोगेन सांख्यानां   सांख्य तत्त्वज्ञान मानणाऱ्यांसाठी (आत्म-अनात्म विवेक करणाऱ्यांसाठी) ज्ञानयोगाने
कर्मयोगेन योगिनाम्।   आणि कर्मशील योग्यांसाठी (कर्म करणाऱ्यांसाठी) कर्मयोगाने

इमोजी सारांश (Emoji Sārānsh)

संकल्पना   इमोजी
श्रीकृष्ण/उपदेश   🙏, 🗣�
दोन निष्ठा   ⚖️
ज्ञानयोग (सांख्य)   ☯️, 💡, 🧠, 🧘
कर्मयोग (योगी)   💪, 🛠�, 🎯
मोक्ष/कल्याण   🌟, 🌸

--अतुल परब
--दिनांक-09.11.2025-रविवार.
===========================================