कबीर दास जी के दोहे- जाति न पूछो साधु की, पूछि लीजिए ज्ञान-दोहा १० 🌼-1-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

जाति न पूछो साधु की, पूछि लीजिए ज्ञान।
मोल करो तलवार का, पड़ा रहन दो म्यान॥१०॥

भावार्थ- कबीरदास कहते हैं कि संतजन (साधु) की जाति मत पूछो, यदि पूछना ही है तो उनके ज्ञान के बारे में पूछ लो। तलवार को खरीदते समय सिर्फ तलवार का ही मोल-भाव करो, उस समय . तलवार रखने के कोष को पड़ा रहने दो। उसका मूल्य नहीं किया जाता।

🌼 संत कबीर दास जी के दोहे - दोहा १० 🌼

📜 दोहा (Doha):
जातिनपूछोसाधुकी
,
पूछिलीजिएज्ञान।
मोलकरोतलवारका
,
पड़ारहनदोम्यान॥१०॥
जातिनपूछोसाधुकी,पूछिलीजिएज्ञान।
मोलकरोतलवारका,पड़ारहनदोम्यान॥१०॥

🪔 अ. आरंभ (Introduction):

संत कबीर दास हे भारतीय भक्ती परंपरेतील
एक महान समाजसुधारक आणि निर्गुण पंथाचे पुरस्कर्ते होते.
त्यांनी आपल्या दोह्यांच्या माध्यमातून समाजातील रूढी, अंधश्रद्धा
आणि जातीयवादावर कठोर टीका केली.

त्यांच्या विचारांची मुख्य शिकवण ही —
माणसाची पारख त्याच्या जन्मावरून नव्हे,
तर त्याच्या ज्ञानावरून आणि कर्मावरून करावी — ही आहे.
प्रस्तुत १० वा दोहा माणसाचे खरे मूल्य कशात आहे, हे स्पष्ट करतो.

हा दोहा ज्ञानाचे महत्त्व आणि जातीभेदाची निरर्थकता
एका साध्या आणि प्रभावी उदाहरणातून दर्शवतो.

📖 ब. प्रत्येक ओळीचा अर्थ (Pratyek OLICHA Arth):
🪶 ओळ १: "जाति न पूछो साधु की, पूछि लीजिए ज्ञान।"

जाति न पूछो साधु की — साधूची (सत्य जाणणाऱ्या व्यक्तीची) जात विचारू नका.
पूछि लीजिए ज्ञान — त्याच्याजवळ असलेले ज्ञान (उपदेश, अनुभव आणि आत्मिक सत्य) विचारा.
➡️ सरळ अर्थ:
कोणत्याही साधू पुरुषाची जात विचारू नये, तर त्याच्याकडे असलेले ज्ञान जाणून घ्यावे.

⚔️ ओळ २: "मोल करो तलवार का, पड़ा रहन दो म्यान॥"

मोल करो तलवार का — तलवारीची (शस्त्र) किंमत करा.
पड़ा रहन दो म्यान — म्यान (तलवार ठेवण्याचे आवरण) पडून राहू द्या.
➡️ सरळ अर्थ:
किंमत करायची असेल तर तलवारीची करा, म्यानला महत्त्व देऊ नका.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.11.2025-शनिवार.
===========================================