तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-🌸 कर्मयोगाची गोडी-➡️ कर्मयोग 🥇 फलत्याग

[Atul Kaviraje]

तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-

न कर्मणामनारम्भान्नैष्कर्म्यं पुरुषोऽश्नुते।
न च संन्यसनादेव सिद्धिं समधिगच्छति।।4।।

🙏 श्लोक ४: कर्मयोगाचे रहस्य 🙏
न कर्मणामनारम्भान्नैष्कर्म्यं पुरुषोऽश्नुते।
न च संन्यसनादेव सिद्धिं समधिगच्छति।।४।।

🌸 कर्मयोगाची गोडी - मराठी कविता 🌸

(दीर्घ कविता: ७ कडवी, प्रत्येक कडवे ४ ओळींचे)

१. आरंभ (कर्म सोडण्याची भूल)
नव्हे मोक्ष केवळ कर्मास सोडणे,
केवळ हात जोडूनी दूर पळणे;
याने नैष्कर्म्याचे सुख ना मिळे,
सिद्धीची वाट मग कशी कळे? ✨🛑

२. नैष्कर्म्य म्हणजे काय?
कर्मे न आरंभिता, नाही मुक्तीचे द्वार,
नैष्कर्म्य नव्हे निष्क्रियता, जाणा हा सार;
शरीरधर्म असे हा, कर्मे अटळ,
बाहेरील त्यागाने मन राही चंचल. 🧘�♂️🔄

३. संन्यासाची व्याख्यानुसता
स्न्यास घेता, वेश बदलल्याने,
सिद्धीचे शिखर नाही येत चालून;
जेव्हा अंतरीच्या इच्छा नाही मरती,
तेव्हा त्यागूनही आसक्ती बळ धरती. 💔👑

४. कर्मामागील वृत्ती
कर्म हे करावे, पण फळाची न आस,
कर्तव्य करावे, तोच खरा संन्यास;
'मी कर्ता' हा अभिमान जोवर नाही,
कर्मबंधनातून सुटका तेव्हाच होई. 🤲💖

५. भक्तीभाव आणि निष्कामता
प्रभूच्या चरणी जेव्हा कर्मे समर्पित,
तेव्हाच होते चित्त निर्मळ आणि शांत;
निष्काम भक्तीची ही खरी साधना,
यायोगे लाभे सिद्धीची संपदा. 🕊�🔱

६. खरा संन्यासी कोण?
जो कर्मे करूनही त्यात गुंतत नाही,
फळाच्या मिठास गोडीत रमून जात नाही;
तोच खरा संन्यासी, तोच खरा योगी,
राहून कर्मभूमीवर, जो सदैव त्यागी. 💡👤

७. समारोप (सुवर्णमध्य)
म्हणून अर्जुना, सोड भ्रामक कल्पना,
कर्मयोग साधण्यास कर प्रयत्ना;
संसारात राहून निष्काम राहावे,
याच मार्गाने मोक्ष, हे सत्य जाणावे. 🔑🌈

📜 प्रत्येक पदाचा मराठी अर्थ (Meaning of Each Stanza)

कडवेमराठी अर्थ (Pratyek Padacha Arth)

१. आरंभ
केवळ काम करणे थांबवल्याने किंवा संन्यास घेऊन दूर पळाल्याने मोक्ष किंवा कर्मबंधनातून मुक्ती मिळत नाही. हा केवळ एक गैरसमज आहे.

२. नैष्कर्म्य
कोणतीही कर्मे न करण्याचा निश्चय करून, नैष्कर्म्य नावाची स्थिती (मुक्ती) प्राप्त होत नाही; कारण नैष्कर्म्य म्हणजे कर्माचा त्याग नव्हे, तर फळाच्या आसक्तीचा त्याग होय. शरीरधर्मामुळे कर्मे अटळ आहेत.

३. संन्यासाची व्याख्या
फक्त भगवी वस्त्रे परिधान करून किंवा घराचा त्याग केल्याने सिद्धी (मोक्ष) मिळत नाही. जोपर्यंत मनातील इच्छा आणि वासना संपत नाहीत, तोपर्यंत बाह्य त्याग निरर्थक आहे.

४. कर्मामागील वृत्ती
कर्म करताना त्याच्या फळाची आसक्ती न ठेवणे, हेच खरे संन्यास तत्त्व आहे. जोपर्यंत 'मीच हे करतो आहे' असा अहंकार (कर्तृत्व भाव) मनात असतो, तोपर्यंत माणूस कर्मबंधनातून मुक्त होऊ शकत नाही.

५. भक्तीभाव आणि निष्कामता
जेव्हा आपली सर्व कर्मे (क्रिया) ईश्वराच्या चरणी समर्पित केली जातात, तेव्हाच मन शुद्ध आणि शांत होते. निष्काम भावाने केलेली भक्तीच सिद्धी (आत्मज्ञान) प्राप्त करून देते.

६. खरा संन्यासी कोण?
जो मनुष्य स्वतःचे कर्तव्य कर्म करतो, पण त्या कर्माच्या फळामध्ये किंवा परिणामामध्ये गुंतून राहत नाही, तोच खरा संन्यासी आणि योगी आहे; मग तो गृहस्थ असो वा वनात राहणारा.

७. समारोप
हे अर्जुना, कर्मे सोडण्याच्या कल्पना सोडून दे.
संसारात राहूनही फळाची आसक्ती न ठेवता कर्म करत राहणे,
हाच मुक्तीचा आणि मोक्षप्राप्तीचा खरा आणि सोपा मार्ग आहे.

💡 श्लोक ४ चा सारांश (Emoji Saransh)
❌ (न) कर्म सोडणे ➡️ मोक्ष नाही 🚫 ❌ (न) नुसता संन्यास ➡️ सिद्धी नाही 🚫 ✅ (तर) कर्म करावे ➕ आसक्ती सोडावी ➡️ कर्मयोग 🥇 फलत्याग 🧘�♂️ = नैष्कर्म्य (मुक्ती) 🕊�

--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2025-सोमवार.
===========================================