कबीर दास जी के दोहे- धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय-2-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥१२॥

भावार्थ- कबीर दास जी कहते है, मन में धीरज रखने से सब कुछ होता है, अगर कोई माली किसी पेड़ को सौ घड़े पानी से सींचने लगे तब भी फल तो ऋतु आने पर ही लगेगा।

संत कबीरदास जींचे दोहे - दोहा १२ 🙏

दोहा १२: संयम आणि योग्य वेळेचे महत्त्व
धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥१२॥

🌸 आरंभ (Introduction)
संत कबीरदास जींच्या दोह्यांमध्ये जीवनातील अत्यंत गहन सत्ये
सोप्या आणि साध्या भाषेत सांगितलेली आहेत.
प्रस्तुत दोहा 'संयम' (Patience) आणि 'योग्य वेळ' (Appropriate Time)
या दोन मूल्यांचे महत्त्व स्पष्ट करतो.

विवेचन:
मानवी मन नेहमी घाईगडबडीत असते,
त्याला प्रत्येक गोष्ट लगेच आणि त्वरित हवी असते.
या दोह्यात कबीरजी मनाला उद्देशून सांगतात की
जीवनात कोणतीही गोष्ट त्वरित मिळत नाही.

अर्थ:
प्रत्येक कार्याला, प्रयत्नाला आणि इच्छेला फळ मिळण्यासाठी
योग्य वेळेची प्रतीक्षा करावी लागते.
हा दोहा आपल्याला शिकवतो की प्रयत्न करत राहावेत,
पण फळाची घाई करू नये, कारण निसर्गाचे कार्य वेळेनुसारच चालते.

✨ प्रत्येक ओळीचा अर्थ (Meaning of Each Line)

ओळ १: धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
धीरे-धीरे – हळू-हळू, संयमाने
रे मना – हे मना (मनाला उद्देशून)
सब कुछ होय – प्रत्येक गोष्ट होते/प्रत्येक कार्य पूर्ण होते

अर्थ (ओळ १):
हे माझ्या मना, संयम ठेव,
काम हळू-हळू कर, घाई करू नकोस,
कारण प्रत्येक गोष्ट हळू-हळू आणि योग्य वेळीच साध्य होते.

ओळ २: माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥
माली – माळी (बाग सांभाळणारा)
सींचे – सिंचन करतो/पाणी देतो
सौ घड़ा – शंभर घडे (अनेक घडे/प्रचंड पाणी)
ॠतु आए – योग्य ऋतू आल्यावर/वेळ आल्यावर
फल होय – फळ मिळते/उत्पन्न येते

अर्थ (ओळ २):
माळी जरी झाडांना शंभर घडे पाणी देईल,
तरीही फळ मात्र योग्य ऋतू आल्यावरच मिळते.
याचा संदेश: प्रयत्न करा, पण फळाची घाई करू नका.

💎 सखोल भावार्थ (Deep Meaning/Essence)
या दोह्याचा मूळ भावार्थ कर्म आणि फळ यातील संबंधावर आधारित आहे,
जो भगवद्गीतेतील निष्काम कर्मयोगाच्या तत्त्वाशी मिळताजुळता आहे.
संयम हे परम साधन: कबीरजी मनाला शांत, संयमी राहण्याचा उपदेश करतात.
आजच्या काळात 'तत्काळ परिणाम' (Instant Gratification) मिळवण्याची घाई असते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2025-सोमवार.
===========================================