🙏 संत कबीरदास जींचे दोहे - दोहा १२: संयमाचा संदेश 🙏💖 प्रयत्न + संयम = निश्चित

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥१२॥

🙏 संत कबीरदास जींचे दोहे - दोहा १२: संयमाचा संदेश 🙏

दोहा सार (Doha Saar)
धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥१२॥

🌸 संयम धर रे मना - मराठी कविता 🌸

(दीर्घ कविता: ७ कडवी, प्रत्येक कडवे ४ ओळींचे)

१. मनाला उपदेश
अधीर होऊ नकोस, धीरे धीरे रे मना,
संयम आणि शांती, हेच तुझे धना;
प्रत्येक कार्य होय, हळू हळू निश्चित,
जगाचा नियम हा, तू ठेव लक्षात. 🧘�♂️⏳

२. माळ्याचे उदाहरण
माळी जरी सींचे (सिंचन करी) सौ घडा जल,
उतावळीने नाही, मिळणार तातडीने फल;
कष्ट करी तो नित्य, पाण्याची न करी कमी,
तरी फळ येईल, जेव्हा योग्य असेल भूमी. 🌳💧

३. योग्य वेळेचे महत्त्व
फळाचा हव्यास धरू नकोस, कर्म करत राहा,
ॠतु आए फल होय, हे सूत्र मनी ठेवा;
थंडीत नाही आंबा, उन्हाळ्यात येईल,
निसर्गाच्या गतीला, वेळेतच यश मिळेल. 🌞⏰

४. साधनेतील संयम
साधना भक्तीची असो, वा ज्ञानाची वाट,
घाईने न येई, परमार्थ साक्षात;
चित्ताची शुद्धता, हळू हळूच होई,
यासाठी मना, तू धीर धरावा पाही. 🕯�🕊�

५. फळाची आसक्ती सोडा
कर्म करावे नित्य, फळाची न ठेवता आस,
तोडल्यास झाडाला, फळावरती विश्वास;
अखंड प्रयत्नात, शक्ती नको वाया जावो,
परिणाम ईश्वरावरती, सोपवून शांत राहो. 🤲😌

६. घाईचा परिणाम
घाईने तोडल्यास, फळ कच्चेच हाती येते,
अधीरतेमुळे सारे, कष्ट वाया जाते;
जेव्हा येईल परिपक्वता, गोडी मग चाखा,
आयुष्याच्या नियमातून, मना तू बोध शिका. ❌😔

७. समारोप
म्हणुनी कबीर सांगे, तू शांतीचा ध्यास धर,
सातत्य आणि संयम, यावरच विश्वास कर;
माळ्याचे उदाहरण, तू कधी विसरू नको,
धीरे सब कुछ होय, हीच खरी शिकवण हो. ✅💯📜

प्रत्येक पदाचा मराठी अर्थ (Meaning of Each Stanza)

१. मनाला उपदेश
हे मना, तू अधीर होऊ नकोस.
संयम आणि शांतता हेच तुझे खरे धन आहे.
प्रत्येक कार्य हळू-हळू आणि नैसर्गिक क्रमानेच पूर्ण होते,
हा जगाचा नियम तू लक्षात ठेव.

२. माळ्याचे उदाहरण
माळी झाडांना शंभर घडे पाणी देईल (प्रचंड कष्ट करेल),
तरीही फळ त्वरित मिळत नाही.
माळी कष्टात कोणतीही कमतरता ठेवत नाही,
पण फळ येण्याची वेळ निश्चित असते.

३. योग्य वेळेचे महत्त्व
तू फळाची आसक्ती न ठेवता आपले कर्म करत राहा.
फळ हे योग्य ऋतू आल्यावरच (योग्य वेळ झाल्यावरच) मिळते.
आंब्याला थंडीत नव्हे, तर उन्हाळ्यातच फळ लागते.
निसर्गाच्या नियमांनुसारच यश मिळते.

४. साधनेतील संयम
मग ती भक्तीची साधना असो किंवा ज्ञानप्राप्तीची वाट असो,
कोणतीही मोठी सिद्धी घाईने प्राप्त होत नाही.
चित्त शुद्ध व्हायला आणि ज्ञान मिळायला वेळ लागतो,
यासाठी तू धीर धरला पाहिजेस.

५. फळाची आसक्ती सोडा
आपण आपले कर्म पूर्ण निष्ठेने करावे, परंतु फळाची अपेक्षा करू नये.
माळी जसे पाणी देण्याचे काम करतो, पण फळ देण्याचे काम निसर्गावर सोडतो,
तसेच आपण प्रयत्नांचे फळ ईश्वरावर सोपवून शांत राहायला हवे.

६. घाईचा परिणाम
जर आपण घाई केली आणि योग्य वेळ येण्यापूर्वीच फळ तोडले,
तर ते कच्चे आणि बेचव लागते आणि आपले कष्ट व्यर्थ जातात.
योग्य वेळी परिपक्वता येते, तेव्हाच यशाची खरी गोडी चाखायला मिळते.

७. समारोप
संत कबीर सांगतात की, तू शांत राहा आणि सातत्य व संयम या मूल्यांवर विश्वास ठेव.
माळ्याचे हे उदाहरण नेहमी लक्षात ठेव.
आयुष्यात प्रत्येक गोष्ट हळू-हळू (संयमाने)च साध्य होते,
हीच खरी शिकवण आहे.

💡 दोहा सारांश (Emoji Saransh)
धीरे-धीरे रे मना, धीरे सब कुछ होय।
🧘�♂️ मनाला उपदेश: संयम ठेव!
🌱 कार्य: हळू-हळू, योग्य वेळेत होते.
माली सींचे सौ घड़ा, ॠतु आए फल होय॥
💧 माळी: पूर्ण प्रयत्न (१०० घडे) करतो.
🕰� फळ: योग्य ऋतू (वेळ) आल्यावरच मिळते.
निष्कर्ष: 💖 प्रयत्न + संयम = निश्चित यश. ✅

--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2025-सोमवार.
===========================================