हर हर महादेव! 🙏🕉️ शिवाची मूळ संकल्पना:-🕉️ | ♾️ | 💥 | 🔄 | ⏳ | 👁️ | 🧘 | 🏔

[Atul Kaviraje]

शिवाची संकल्पना-
शिवाची मूळ संकल्पना-
(The Basic Concept of Shiva)
Shiva's basic concept-

हर हर महादेव! 🙏🕉�

शिवाची मूळ संकल्पना: भक्तिभावपूर्ण कविता 🕉�

शिवाची संकल्पना ही केवळ एका देवतेपुरती मर्यादित नसून, ती विश्वाचे मूळ तत्त्व, लय आणि शाश्वत सत्य आहे.

मूळ संकल्पना (Short Meaning) 📜
शिव म्हणजे परम कल्याणकारी, आदि आणि अनंत ब्रह्म.
ते निराकार आहेत, काळावर नियंत्रण ठेवणारे महाकाल आहेत.
ते संहारक असले तरी, त्यांचे कार्य शुद्धीकरण आणि नवनिर्मितीचे आहे.
शिव हे परम योगी, वैरागी, आणि भक्तांवर सहज प्रसन्न होणारे आशुतोष आहेत.
अर्धनारीश्वर रूपात ते शक्ती आणि पुरुषाचे संतुलन दर्शवतात.

दीर्घ मराठी कविता (७ कडवी) - भावार्थ ✍️

कडवे १ - (निराकार तत्त्व)
शिव नव्हे केवळ मूर्ती, शिव आहे आदि-अंत, ♾️
तो निराकार ब्रह्म, जो काल आणि जगापरिस परंत.
सृष्टीच्याही पूर्वी होता, राहिल सृष्टीच्या अंती, 🔱
तोच महाकाल शंकर, जो शाश्वत परम शांती.

कडवे २ - (संहार आणि सृजन)
त्रिमूर्तीमध्ये जरी, संहाराचे त्याचे काम, 💥
विनाश नव्हे अर्थ त्याचा, ते शुद्धीचे धाम.
जुने जाळून टाकतो, देतो नवी ती वाट, 🔄
त्याचा तांडव नृत्य म्हणजे, जीवन-मृत्यूचा घाट.

कडवे ३ - (योगी आणि वैराग्य)
कैलासीचा तो योगी, विरक्ती ज्याचे वस्त्र, 🧘
देहभर लावी भस्म, सोडी मोहाचे अस्त्र.
गळ्यात धरला विष, जगाला रक्षण्याला, 🐍
तो नीलकंठ भोळा, परम त्यागी देव भोळा.

कडवे ४ - (अर्धनारीश्वर)
अर्धनारीश्वर रूपात, त्याने प्रगट केले सत्य, ☯️
शक्ती (प्रकृती) आणि पुरुष (चेतना), दोन नाहीत तत्त्व.
शिवाशिवाय शक्ती 'शव', शक्तीशिवाय शिव निष्क्रिय, 💖
दोघांच्या संयोगाने, विश्व हे सक्रिय.

कडवे ५ - (भोळेपण आणि करुणा)
तो आशुतोष शंकर, क्षणार्धात होय संतुष्ट, 💧
बेलपत्र आणि पाण्याने, टाळतो सारे कष्ट.
नको त्याला थाटमाट, नको कोणतेही कर्म, 🙏
शुद्ध अंतरीची भक्ती, हाच त्याचा धर्म.

कडवे ६ - (डमरू आणि नाद)
हाती त्याचा डमरू, वाजवी नाद ब्रह्म, 🎶
तिथूनच जन्म घेई, विश्वाचा सारा श्रम.
लय आणि ताल त्याचा, सृष्टीचा आधार, 🥁
डमरूचा प्रत्येक निनाद, देई जीवना आकार.

कडवे ७ - (निष्कर्ष आणि शरण)
शिव म्हणजे शांती, शिव म्हणजे कल्याण, 🌟
शिव भक्तीतच आहे, आपले खरे कल्याण.
त्या महादेवाच्या चरणी, ठेवतो मी माझे डोई, 🙌
असा तो परमेश्वर, नित्य हृदयात राही.

पदाचा मराठी अर्थ (Pratyek Padacha Marathi Arth)

पद (चरण)   मराठी अर्थ (Meaning)

शिव नव्हे केवळ मूर्ती, शिव आहे आदि-अंत।
शिव केवळ एक मूर्ती नाहीत,
तर ते सुरुवात आणि शेवट नसलेले तत्त्व आहेत।
तो निराकार ब्रह्म,
जो काल आणि जगापर्यंत नाही, त्यापलीकडे आहे।

तो निराकार ब्रह्म, जो काल आणि जगापरिस परंत।
ते निराकार ब्रह्म आहेत,
जे वेळ (काल) आणि जगाच्या पलीकडचे आहेत।
तोच महाकाल शंकर,
जो शाश्वत परम शांती आहे।

तेच महाकाल शंकर आहेत, जे चिरंतन आणि परम शांत आहेत।
विनाश नव्हे अर्थ त्याचा,
ते शुद्धीचे धाम आहे।
(संहाराचा) अर्थ विनाश नाही,
तर ते शुद्ध करण्याचे स्थान आहे।

तो नीलकंठ भोळा, परम त्यागी देव भोळा।
तो नीलकंठ भोळा आहे,
अत्यंत त्याग करणारे आणि भोळे देव आहेत।
अर्धनारीश्वर रूपात,
त्याने प्रगट केले सत्य।

अर्धनारीश्वर रूपात त्यांनी हे सत्य प्रकट केले आहे।
शक्तीशिवाय शिव 'शव',
दोघांच्या संयोगाने विश्व हे सक्रिय।
शक्तीशिवाय शिव म्हणजे केवळ मृतदेह ('शव'),
दोघांच्या एकत्र येण्यानेच जग सक्रिय राहते।

तो आशुतोष शंकर, क्षणार्धात होय संतुष्ट।
ते आशुतोष (लवकर संतुष्ट होणारे) शंकर आहेत।
त्या महादेवाच्या चरणी,
ठेवतो मी माझे डोई।

त्या महादेवाच्या चरणांवर मी माझे मस्तक ठेवतो।
इमोजी सारांश (Emoji Sārānsh)

संकल्पना   इमोजी
शिव / महादेव   🕉�, 🔱
आदि-अनंत   ♾️
योगी / वैराग्य   🧘
अर्धनारीश्वर   ☯️
त्याग / नीलकंठ   💖🐍
भोलेनाथ / भक्ती   💧🙏
लय / तांडव   🥁
संहार / सृजन   💥

🕉� | ♾️ | 💥 | 🔄 | ⏳ | 👁� | 🧘 | 🏔� | ☯️ | 💖 | 🔱 | 🙏 | 💧 | 🥁 | 🎶 | 🌫� | 💀 | 🔔 | ॐ

--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2025-सोमवार.
===========================================