1891 - पहिली लांब अंतर वीज पुरवठा रेषा उघडली-1-

[Atul Kaviraje]

1891 - The first long-distance electric power transmission line was opened

The first long-distance transmission of electric power was successfully carried out between the Willamette Falls power plant and Portland, Oregon.

1891 - पहिली लांब अंतर वीज पुरवठा रेषा उघडली-

विलामेट फॉल्स पॉवर प्लांट आणि पोर्टलँड, ओरेगॉन यांच्यात पहिल्या लांब अंतरावर वीज पुरवठा यशस्वीपणे केला गेला.

प्रस्तावना:
१० नोव्हेंबर, १८९१ हा दिवस मानवी प्रगतीच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरतो. ज्या काळात विजेचा वापर फक्त त्याच्या निर्मितीच्या ठिकाणीच मर्यादित होता, त्या काळात ओरेगॉनमध्ये घडलेल्या या प्रयोगाने ऊर्जा क्रांतीचा पाया घातला. विलामेट फॉल्स पासून पोर्टलँड पर्यंत धावणाऱ्या या विजेच्या रेषेने केवळ एक शहर प्रकाशित केले नाही, तर संपूर्ण मानवजातीसाठी ऊर्जेच्या नव्या युगाचा मार्ग मोकळा केला.

१० नोव्हेंबर, १८९१: पहिली लांब अंतराची वीज पुरवठा रेषा - एक विस्तृत विवेचन
१) ऐतिहासिक पार्श्वभूमी: विजेचे प्रारंभिक युग

एडिसनचे योगदान: थॉमस अल्वा एडिसन यांनी १८८२ मध्ये न्यू यॉर्कमध्ये पहिले वीज केंद्र उभारले होते. 💡

स्थानिक वापर: त्या काळात वीज उत्पादन आणि वापर फक्त एकाच ठिकाणी होऊ शकत होते. विजेचे लांब अंतरावर पाठवणे शक्य नव्हते.

समस्या: नदीकिनाऱ्यावरील पाणीची शक्ती वापरून तयार होणारी वीज शहरापर्यंत पोहोचवता येत नव्हती.

२) ठिकाण: ओरेगॉनचे नैसर्गिक वैभव

विलामेट फॉल्स: ओरेगॉनमधील विलामेट नदीवरील हा एक मोठा धबधबा होता, ज्याच्या पाण्याच्या स्फोटाचा वापर वीज निर्मितीसाठी करता येणे शक्य होते. 🌊💧

पोर्टलँड शहर: विलामेट फॉल्सपासून सुमारे १३ मैल (२१ किमी) अंतरावर वसलेले हे एक वाढते औद्योगिक शहर, ज्याला स्वस्त आणि विश्वासार्ह ऊर्जेची गरज होती. 🏙�

३) प्रेरणा: ऊर्जा स्रोत आणि गरज यांचा मेळ

औद्योगिकीकरण: पोर्टलँडमधील कारखाने, रस्ते दिवे आणि घरांसाठी वीजची मोठी मागणी निर्माण झाली होती.

अडचण: पोर्टलँडमध्ये वीज निर्मितीसाठी विलामेट फॉल्ससारखा नैसर्गिक स्रोत नव्हता.

दूरदृष्टी: शहरापासून दूर असलेल्या नैसर्गिक स्त्रोतांपासून वीज शहरापर्यंत कशी नेता येईल याचा विचार सुरू झाला.

४) तंत्रज्ञानाचे आव्हान: लांब अंतरावरील ऊर्जा हस्तांतरण

डायरेक्ट करंट (DC) मर्यादा: एडिसनचे डीसी पद्धतीने वीज पाठवणे अशक्य होते. लांब अंतरावर व्होल्टेज खूप कमी होत असे आणि ऊर्जेचे नुकसान खूप जास्त होते. 📉

प्रत्यावर्ती धारा (AC) चे महत्त्व: निकोला टेस्ला यांनी विकसित केलेल्या एसी पद्धतीमुळे व्होल्टेज वाढवून (स्टेप-अप ट्रान्सफॉर्मर) पाठवणे आणि गरजेप्रमाणे कमी करून (स्टेप-डाऊन ट्रान्सफॉर्मर) वापरता येऊ शकत होते. ⚡🔄

ट्रान्सफॉर्मरची भूमिका: व्होल्टेज वाढवून विजेचे लांब अंतरावर होणारे नुकसान कमी करणे शक्य झाले.

५) प्रमुख शिल्पकार: दूरदर्शी अभियंते आणि उद्योजक

विलामेट फॉल्स इलेक्ट्रिक कंपनी: या कंपनीने हा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प हाती घेतला.

अभियंते: त्यावेळच्या अभियंतांनी एसी प्रणालीचा वापर करून ही अशी पहिली व्यावसायिक रेषा उभारली.

६) प्रकल्पाचे तपशील: एक ऐतिहासिक अभियांत्रिकी करामत

अंतर: विलामेट फॉल्स ते पोर्टलँड हे एकूण अंतर अंदाजे १३ मैल (२१ किलोमीटर) होते. 📏

व्होल्टेज: ही रेषा ४,००० व्होल्ट्सच्या प्रत्यावर्ती धारेने (AC) चालत होती. (आजच्या तुलनेत हे कमी असले तरी, त्यावेळी ही एक मोठी गोष्ट होती)

तारा: तांब्याच्या तारा लाकडी खांबांवर ठोकण्यात आल्या होत्या.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2025-सोमवार.
===========================================