कबीर दास जी के दोहे- कबीरा ते नर अन्ध है, गुरु को कहते और-श्लोक १३ -1-

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

कबीरा ते नर अन्ध है, गुरु को कहते और।
हरि रूठे गुरु ठौर है, गुरु रुठै नहीं ठौर॥१३॥

भावार्थ- कबीर दास जी कहते हैं कि वे लोग अंधे और मूर्ख हैं जो गुरु की महिमा को नहीं समझ पाते। अगर ईश्वर आपसे रूठ गया तो गुरु का सहारा है लेकिन अगर गुरु आपसे रूठ गया तो दुनियां में कहीं आपका सहारा नहीं है।

🌟 जय सदगुरू कबीर! 🙏
कबीर दासजींचा दोहा: गुरु महिमा (श्लोक १३ वा)

कबीरा ते नर अन्ध है, गुरु को कहते और।
हरि रूठे गुरु ठौर है, गुरु रुठै नहीं ठौर॥ १३॥

🕉� आरंभ (Introduction)

संत कबीर दासजींच्या साहित्यात गुरूचे महत्त्व आणि महिमा यावर खूप जोर दिला आहे.
कबीर दासजींच्या मते, गुरू हे केवळ मार्गदर्शक नसून, ते साक्षात ईश्वर आणि भक्ता यांच्यातील दुवा आहेत.
या दोह्यात, त्यांनी गुरूला देवापेक्षाही श्रेष्ठ का म्हटले आहे, हे अत्यंत मार्मिकपणे स्पष्ट केले आहे.
गुरूची निंदा करणाऱ्या किंवा त्याचे महत्त्व न ओळखणाऱ्या लोकांना कबीरांनी 'अंध' (ज्ञानहीन) म्हटले आहे.

🕯� प्रत्येक ओळीचा अर्थ (Pratyek Oliche Arth) आणि विस्तृत विवेचन
🩵 ओळ १: कबीरा ते नर अन्ध है

हिंदी पद: कबीरा ते नर अन्ध है।
मराठी अर्थ: कबीर म्हणतात — ते मनुष्य अंध (ज्ञानशून्य) आहेत.

सखोल भावार्थ:
येथे 'अंध' म्हणजे डोळ्यांनी दिसू न शकणारा नव्हे, तर सत्य-असत्याचा फरक न कळणारा अज्ञानी मनुष्य.
गुरूचे महत्त्व न जाणणारे लोक आत्मज्ञानापासून दूर राहतात.
कबीर दासजींनी अशा लोकांना "अंध" म्हटले आहे कारण ते बाह्य गोष्टी पाहतात पण अंतर्मनातील प्रकाश (ज्ञान) पाहू शकत नाहीत.
📖 उदाहरण: एखाद्याजवळ हिऱ्यासारखा गुरू असताना, तो काचेसारखा समजून फेकून देतो — हेच अंधत्व आहे.

💭 ओळ २: गुरु को कहते और

हिंदी पद: गुरु को कहते और।
मराठी अर्थ: ते गुरूला इतर काहीतरी मानतात (देवापेक्षा कमी).

सखोल भावार्थ:
जे लोक गुरूचे खरे स्वरूप जाणत नाहीत, ते गुरूला केवळ एक शिक्षक किंवा सामान्य मनुष्य मानतात.
कबीर सांगतात की, गुरू हा साक्षात ब्रह्म आहे — ज्ञानाचा स्रोत, ईश्वराचा संदेशवाहक.
'गुरु ब्रह्मा, गुरु विष्णू, गुरु देवो महेश्वरः' या तत्त्वाचा अर्थ न समजणारे लोक "गुरु को कहते और" ठरतात.
🪔 उदाहरण: ज्यांना गुरूंच्या उपदेशाचे गांभीर्य न समजता, ते फक्त त्यांच्या बाह्य व्यक्तिमत्त्वाकडे पाहतात.

💫 ओळ ३: हरि रूठे गुरु ठौर है

हिंदी पद: हरि रूठे गुरु ठौर है।
मराठी अर्थ: जर देव (हरि) रुसला, तरी गुरूचा आधार मिळतो.

सखोल भावार्थ:
गुरू हे भक्त आणि देव यांच्यामधील मध्यस्थ असतात.
जर भक्ताच्या कर्मांमुळे देव नाराज झाला, तरी गुरू कृपेने भक्ताला योग्य मार्गावर आणतो.
गुरूचे ज्ञान आणि कृपा देवाची नाराजी दूर करू शकते.
🌈 उदाहरण: जसे आई-वडिलांशी भांडलेले मूल आजीच्या सांगण्याने शांत होते, तसेच गुरू भक्ताला पुन्हा देवाशी जोडतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.11.2025-मंगळवार.
===========================================