🧘‍♂️ श्रीमद्भगवद्गीता - तिसरा अध्याय (कर्मयोग) - ८ वा श्लोक-2- 🎯🎯🙏📜🧘‍♂️💡

[Atul Kaviraje]

तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-

नियतं कुरु कर्म त्वं कर्म ज्यायो ह्यकर्मणः।
शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्धयेदकर्मणः।।8।।

🚶�♂️ शारीरिक निर्वाहाचा आधार
"शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्धयेदकर्मणः।"

या ओळीत अत्यंत व्यावहारिक आणि मूलभूत सत्य सांगितले आहे.

शरीरयात्रा म्हणजे शरीराचा निर्वाह, जीवन जगणे, मूलभूत गरजा पूर्ण करणे. साधे जीवन जगण्यासाठीही कर्म लागते.

उदाहरणासह स्पष्टीकरण:

खाणे: अन्न मिळवण्यासाठी किंवा तयार करण्यासाठी कष्ट (कर्म) करावे लागते. अन्न शिजवणे हे कर्म आहे.

स्वच्छता: स्नान करणे, वस्त्र धुणे, घर स्वच्छ ठेवणे ही नित्य कर्मे आहेत. ती केल्याशिवाय शरीर स्वस्थ आणि जगण्यासाठी योग्य राहत नाही.

साधना: एखादा संन्यासी, जो पूर्ण त्याग करून जंगलात जातो, त्यालाही भिक्षा मागण्याचे किंवा फळे गोळा करण्याचे कर्म करावेच लागते. शरीर टिकवण्यासाठी, ध्यान-साधना करण्यासाठी शरीररक्षणाचे कर्म आवश्यक आहे.

सामाजिक उदाहरण: जर एखाद्या समाजाने काम करणे थांबवले, तर अन्न, पाणी, वस्त्र, निवारा यांसारख्या मूलभूत गरजा पूर्ण होऊ शकणार नाहीत आणि संपूर्ण समाजव्यवस्था कोलमडून पडेल.

श्रीकृष्ण अर्जुनाला सांगतात की, जर तू पूर्णपणे कर्म करणे थांबवलेस, तर तुझे केवळ परमार्थिक ध्येयच नाही, तर तुझे शारीरिक अस्तित्व (जीवा) सुद्धा धोक्यात येईल. निष्क्रियता हा आत्मनाशाचा मार्ग आहे, मुक्तीचा नाही.

⚖️ निष्कर्ष (Nishkarsha - Summary/Inference)
हा श्लोक कर्मयोगाचे व्यावहारिक आणि तात्त्विक महत्त्व सिद्ध करतो.

व्यावहारिक महत्त्व: जीवनाचा गाडा चालवण्यासाठी (शरीरयात्रा) काम करणे अपरिहार्य आहे. आळस हा सर्वात मोठा शत्रू आहे.

तात्त्विक महत्त्व: निष्क्रियता ही संन्यासाची खरी व्याख्या नाही. आसक्ती सोडून, कर्तव्य म्हणून केलेले कर्म (निष्काम कर्म) हे आत्मिक उन्नतीसाठी कर्मत्यागापेक्षा जास्त फलदायी आहे. कर्मयोग हा निष्क्रिय न होता, जीवनातील सर्व कृतींना योग-साधना बनवण्याचा मार्ग आहे.

म्हणून, मनुष्याने आपले नियत कर्म (स्वधर्म) आसक्ती न ठेवता, फळाची इच्छा न धरता, निष्ठेने करावे. याच मार्गाने परम सिद्धी प्राप्त होते.

🎯🙏📜🧘�♂️💡🚶�♂️⚖️🖋�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-14.11.2025-शुक्रवार.           
===========================================