🙏👑💎 संत कबीर दास जी का दोहा 👑💎🙏 💖 शील: सद्गुणांची खान-🙏📜💎👑💖😇🧘‍♂️✨

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

शीलवन्त सबसे बड़ा, सब रतनन की खान।
तीन लोक की सम्पदा, रही शील में आन॥१६॥

🙏👑💎 संत कबीर दास जी का दोहा 👑💎🙏

💖 शील: सद्गुणांची खान (The Mine of Virtues) 💖
📜 दोह्याचा संक्षिप्त भावार्थ (Short Meaning)
कबीर दास जी म्हणतात की, शीलवान (उत्तम चारित्र्याचा) माणूस सर्वात मोठा असतो, कारण तो सर्व रत्नांची (सद्गुणांची) खाण आहे. स्वर्ग, पृथ्वी आणि पाताळ या तीनही लोकांची सर्व संपत्ती (ऐश्वर्य आणि शांती) केवळ शीलवान व्यक्तीमध्येच येऊन वास करते.

🌼 दीर्घ मराठी कविता: शीलाचे माहात्म्य 🌼

१. (प्रस्तावना आणि देवाचा नियम)

हे मानवा, ऐक तुझी, देवा घरची वाणी,
कबीराचे सत्य वचन, हृदयामध्ये आणी.
शीलवन्त जो असेल, तोच खरा मोठा,
त्यागूनी संपत्तीचा, जगावा पाठीराखा.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(हे मानवा, संत कबीरांनी सांगितलेले देवाच्या घराचे सत्य वचन तू ऐक आणि आत्मसात कर. जो मनुष्य शीलवान असतो, तोच खऱ्या अर्थाने मोठा असतो. त्याने भौतिक संपत्तीचा मोह सोडून शीलाचे रक्षण करावे.)

२. (सर्वात मोठेपण)

सर्वांमध्ये श्रेष्ठ तो, ज्याचे शील शुद्ध,
सत्य, दया, क्षमा अंगी, ज्याची बुद्धी बुद्ध.
हाच खरा दागिना, हाच मोठेपणा,
देवाने दिलेला हा, मानवाचा कणा.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(ज्याचे चारित्र्य शुद्ध आहे, तो सर्व लोकात श्रेष्ठ आहे. ज्याच्या मनात सत्य, दया आणि क्षमा हे गुण वास करतात, त्याची बुद्धी ज्ञानी बनते. हे शीलच मानवाचा खरा दागिना आणि आधारस्तंभ आहे.)

३. (सब रतनन की खान)

सर्व रत्नांची खाण, त्याचे हृदय जाणा,
त्याच्याजवळ अखंड, गुणांचा साठा.
सोनं, चांदी, हिरे, याहून अधिक मोल,
शीलापुढे नाही काही, जगात अमोल.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(ज्याप्रमाणे खाणीत मौल्यवान रत्ने असतात, त्याचप्रमाणे शीलवान व्यक्तीचे हृदय हे सर्व सद्गुणांची खाण आहे. हिरे, सोने या भौतिक रत्नांपेक्षा शीलाचे मोल अधिक आहे, जगात याहून अधिक अमूल्य असे काही नाही.)

४. (तीन लोक की सम्पदा)

तीन लोकची संपदा, त्याच्या घरी येई,
देवत्व आपोआप, त्याच्या मनी राही.
वैभव स्वर्गलोकाचे, शांती पाताळात,
सर्व सुखे मिळतात, शीलाच्याच नादात.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(स्वर्ग, पृथ्वी आणि पाताळ या तीनही लोकांचे ऐश्वर्य व वैभव शीलवान व्यक्तीच्या ठिकाणी आपोआप येते. त्याच्या मनात देवत्व वास करते. सर्व प्रकारचे सुख आणि शांती केवळ चारित्र्यवान व्यक्तीलाच प्राप्त होते.)

५. (आंतरिक शांतीचा ठेवा)

बाह्य धन नाशवंत, कधी टिकणार नाही,
शील असे धन त्याचे, कधी मिटणार नाही.
आंतरिक शांतीचा, हाच खरा ठेवा,
कष्ट सोसूनही त्याने, शीला जपून ठेवावा.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(शारीरिक संपत्तीचा नाश होतो, पण शीलरूपी धन कधीही नष्ट होत नाही. शील हेच आत्मिक शांती आणि समाधानाचा खरा खजिना आहे. त्यामुळे व्यक्तीने कितीही कष्ट सोसले तरी आपले चारित्र्य जपावे.)

६. (उदाहरणाचे महत्त्व)

उदाहरणे पाहावी, संतांची ती सारी,
शीलामुळेच त्यांना, मिळाली महती खरी.
त्यांच्या शब्दामागे, होता साचा भाव,
म्हणूनीच जगात, त्यांना मोठा मान.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(याचा अनुभव घ्यायचा असेल तर सर्व संतांच्या चरित्राकडे पाहावे. त्यांच्या शीलामुळेच त्यांना समाजात खरी महती मिळाली. त्यांच्या बोलण्यामागे प्रामाणिकपणा होता, त्यामुळेच त्यांना जगतात मोठा मान मिळतो.)

७. (समारोप आणि भक्तीभाव)

म्हणूनी भक्तीभावे, शीला जपावे सार्थ,
तोच परमेश्वर, तोच जीवनाचा अर्थ.
कबीर म्हणे, हरीचे ध्यान, शीलामध्ये करा,
तोच मोक्षाचा मार्ग, तोच सुखाचा वारा.

॥ पदाचा मराठी अर्थ ॥
(म्हणूनच, भक्तीच्या भावनेतून शीलाचे जतन करावे, कारण शील हेच परमेश्वराचे रूप आणि जीवनाचा खरा अर्थ आहे. कबीर म्हणतात, परमेश्वराचे चिंतन शीलामध्येच होते. शील हाच मोक्षाचा मार्ग आणि सुखाची अनुभूती देणारा आहे.)

🙏📜💎👑💖😇🧘�♂️✨ (अर्थ: कबीर/संत, नीती/शिकवण, रत्न/सद्गुण, मुकुट/मोठेपण, प्रेम/भक्ती, देवत्व, ध्यान/आत्मिक शांती, तेज/ऐश्वर्य)

--अतुल परब
--दिनांक-14.11.2025-शुक्रवार.     
===========================================