🙏🏽📜 कर्मयोगाची गोडी - श्लोक ९ वा 📜🙏🏽कविता - 'यज्ञार्थात् कर्म'-🧘🏽‍♀️ 🗡️

[Atul Kaviraje]

तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-

यज्ञार्थात्कर्मणोऽन्यत्र लोकोऽयं कर्मबन्धनः।
तदर्थं कर्म कौन्तेय मुक्तसङ्गः समाचर।।9।।

🙏🏽📜 कर्मयोगाची गोडी - श्लोक ९ वा 📜🙏🏽

दीर्घ मराठी कविता - 'यज्ञार्थात् कर्म'

(श्रीमद्भगवद्गीता: अध्याय तिसरा - कर्मयोग, श्लोक ९)

श्लोक:

यज्ञार्थात्कर्मणोऽन्यत्र लोकोऽयं कर्मबन्धनः। तदर्थं कर्म कौन्तेय मुक्तसङ्गः समाचर।।९।।

🎯 संक्षिप्त अर्थ (Short Meaning):
यज्ञासाठी (समग्र कल्याणासाठी) केलेले कर्म सोडून अन्य सर्व कर्मे मनुष्याला बंधनात टाकतात. म्हणून हे अर्जुना, तू आसक्तिरहित होऊन केवळ त्या यज्ञासाठीच कर्म कर.

भक्तिभावपूर्ण रसाळ कविता
१. आरंभ (पहिले कडवे)

कर्माची गती गहन, अर्जुना, तुज सांगतो मी,
फळाच्या आश्रये नकोस राहू, हीच खरी भूमी।
स्वार्थाच्या मोहात पडुनी, होतो जीवाला बांध,
त्या बंधनातून सुटण्या, एकच आहे धांद।

अर्थ:
हे अर्जुना, कर्माचे स्वरूप खूप गहन आहे, ते मी तुला सांगतो.
तू कर्माच्या फळावर अवलंबून राहू नकोस, कारण हीच खरी कर्मभूमी आहे.
स्वार्थाच्या मोहात पडल्यास जीव बंधनात अडकतो,
त्या बंधनातून सुटण्यासाठी एकच मार्ग आहे.

२. बंधनाचे स्वरूप

यज्ञाशिवाय केलेले कर्म, तेच जाणावे बंधन,
हा मनुष्यलोक तयामुळेच, होतो दुःखी आणि दीन।
फळाची आस धरावी, तरीच होते आसक्तीची बेडी,
ती बेडी कधीही न तुटे, कितीही केलीस तातडी।

अर्थ:
भगवंताला किंवा समाजाला समर्पित नसलेले कर्म हेच खरे बंधन आहे.
यामुळे हा मनुष्यलोक दुःखी आणि हीन होतो.
फळाची इच्छा धरल्याने आसक्तीची बेडी तयार होते,
ती कितीही घाई केली तरी तुटत नाही.

३. 'यज्ञ' म्हणजे काय?

यज्ञ म्हणजे नसे केवळ, अग्नीमध्ये अर्पण करणे,
ते म्हणजे आहे कार्य, जे जगाचे कल्याण करणे।
देशासाठी, धर्मासाठी, गरजूंसाठी जे काही करशील,
निःस्वार्थ भावे सेवा ती, कर्मबंधन तोडून काढशील।

अर्थ:
यज्ञ म्हणजे केवळ अग्नीत काही अर्पण करणे नाही.
तर, ते असे कार्य आहे ज्यामुळे जगाचे कल्याण होते.
तू देशासाठी, धर्मासाठी, आणि गरजू लोकांसाठी जे काही निःस्वार्थ भावे करशील,
ती सेवाच तुझे कर्मबंधन तोडेल.

४. मुक्तीचा मंत्र

म्हणुनी कर्म तू करावे, केवळ त्या यज्ञासाठी,
हे कौंतेया, मुक्तीची आहे हीच खरी गाठी।
दुसऱ्या विचारे कर्म केले, तरी बांधावे लागेलच,
तू फळाची चिंता सोडून, मगच कर्म करू शकशील।

अर्थ:
म्हणून तू केवळ त्या यज्ञरूपी कल्याणासाठीच कर्म कर.
हे अर्जुना, मुक्ती मिळवण्याचा हाच खरा मार्ग आहे.
स्वार्थाने कर्म केले, तर ते तुला बांधून ठेवेल.
फळाची चिंता सोडल्यावरच तू खरे कर्म करू शकशील.

५. आसक्तीचा त्याग

'मुक्तसङ्गः' म्हणे, फळाशी नको ठेवू संबंध,
कर्म करताना चित्तात, नसावा कुठलाही गंध।
निष्ठापूर्वक कार्य करी, परि त्यागावा अहंकार,
हाच कर्मयोग साधावा, जाण भगवंताचा आधार।

अर्थ:
'मुक्तसंग' म्हणजे फळाशी कोणताही संबंध ठेवू नकोस.
कर्म करताना मनात आसक्तीचा वास नसावा.
निष्ठापूर्वक काम कर, पण अहंकार सोडून दे.
भगवंताचा आधार घेऊन हा कर्मयोग साधावा.

६. जीवन एक सेवा

कर्तव्य तुझे जे आहे, तेच तू नीट आचर,
फळ त्याचे मज अर्पण करी, तू निःशंक वावर।
स्वच्छ मनाने वागणे, हीच खरी पूजा जाणा,
जीवन म्हणजे केवळ सेवा, हीच खरी कर्मधारणा।

अर्थ:
तुझे कर्तव्य नीट आणि योग्य प्रकारे कर.
त्याचे फळ मला (भगवंताला) अर्पण कर आणि निःशंकपणे जग.
स्वच्छ, प्रामाणिक मनाने वागणे हीच खरी पूजा आहे.
जीवन म्हणजे सेवा — हीच खरी कर्मधारणा आहे.

७. समारोप (सातवे कडवे)

कर्म करी अन मुक्त होई, हीच खरी योगस्थिती,
बंधनातून सुटण्याचा, हाच मार्ग निश्चिती।
अनासक्त कर्म करी, कौंतेया, नको ठेवू शंका,
श्रीकृष्णाच्या उपदेशाने, वाजव जीवनाची नौबंका।

अर्थ:
कर्म कर आणि त्याच वेळी मुक्त राहा — हीच खरी योगावस्था आहे.
बंधनातून मुक्तीसाठी हाच निश्चित मार्ग आहे.
हे अर्जुना, आसक्ती न ठेवता कर्म कर, शंका धरू नकोस.
श्रीकृष्णाच्या उपदेशांवर चालून जीवनाचा मार्ग उजळव.
✨ प्रतीक, चिन्हे आणि सारांश (Symbols, Pictures, and Emoji Summary):

🧘🏽�♀️ 🗡� 🤝 🌍 🎁 💖 ✨

--अतुल परब
--दिनांक-15.11.2025-शनिवार.     
===========================================