🙏🏽 संत कबीरांचे सत्यवचन: दोहा १७ वा 🙏🏽कविता - 'अमर आशा-तृष्णा'🙏🏽⏳💔💸💡✨🌍

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

माया मरी न मन मरा, मर-मर गए शरीर।
आशा तृष्णा न मरी, कह गए दास कबीर॥१७॥

🙏🏽 संत कबीरांचे सत्यवचन: दोहा १७ वा 🙏🏽

दीर्घ मराठी कविता - 'अमर आशा-तृष्णा'
(कबीर दास जी)

दोहा:

माया मरी न मन मरा, मर-मर गए शरीर। आशा तृष्णा न मरी, कह गए दास कबीर॥१७॥

🎯 संक्षिप्त अर्थ (Short Meaning):
माया आणि मन कधीच शांत झाले नाही, अनेक शरीरे मात्र मरून गेली. पण मनातील आशा आणि लालसा कधीच संपल्या नाहीत, असे दास कबीर सांगतात.

भक्तिभावपूर्ण रसाळ कविता
१. नश्वर देह (पहिले कडवे)

देह हे नश्वर आहे, मातीचे ते खेळणे,
किती आले, किती गेले, मर-मर गेले जगणे।
या शरीराच्या फेऱ्यांत, जीव होई कासावीस,
पण या देहापलीकडे, सत्य कबीर करी दिस।

अर्थ:
हे शरीर क्षणभंगुर आहे, ते मातीचे खेळणे आहे.
या जगात कितीतरी जीव जन्माला आले आणि मरून गेले.
या जन्म-मृत्यूच्या फेऱ्यात जीव व्याकुळ होतो,
पण या शरीरापलीकडील सत्य कबीरदास दाखवून देतात.

२. न मरणारी माया

माया आहे मोठी, तिचे न होई कधी मरण,
'माझे-माझे' म्हणत, जीव घालीया वरण।
सोन्या-मोहाच्या धाग्यांनी, जीव बांधूनी ठेविला,
मनुष्याच्या मोहाला, अंत कधी न गवसला।

अर्थ:
ही आसक्ती (माया) खूप मोठी आहे, ती कधीच मरत नाही.
'हे माझे आहे' असे म्हणत जीव स्वतःवर अनेक बंधने घालून घेतो.
संपत्ती आणि मोहाच्या धाग्यांनी जीवाला बांधून ठेवले आहे,
माणसाच्या या मोहाला शेवट कधीच सापडला नाही.

३. चंचल मन

मनही तसेच चंचल, त्याला नाही विश्रामाची आस,
एका विचारातून दुसरे, करी नित्य प्रवास।
शांतीचा मार्ग त्याला, कधीच नसे ठाऊक,
शरीर मरून गेले, परि मनाचा न निघे धाक।

अर्थ:
मनही तसेच अस्थिर आहे, त्याला शांत होण्याची इच्छा नसते.
ते नेहमी एका विचारातून दुसऱ्या विचाराकडे जात राहते.
त्याला शांततेचा मार्ग कधीच कळत नाही.
शरीर नष्ट झाले, तरी मनाची धावपळ थांबत नाही.

४. अशाश्वत आशा

आशा ही मोठी, अपेक्षेचा डोंगर उभा,
एक इच्छा पूर्ण झाली, दुसरी लगेच उभा।
स्वार्थाच्या या मागे, मनुष्य धावे रात्रंदिन,
आशा कधीच न मरे, तीच जीवनाचे चिन्ह।

अर्थ:
आशा खूप मोठी आहे, ती अपेक्षेचा मोठा डोंगर तयार करते.
एक इच्छा पूर्ण झाली की लगेच दुसरी उभी राहते.
माणूस या स्वार्थाच्या मागे रात्रंदिवस धावत राहतो.
ही आशा कधीच मरत नाही, तीच या जीवनाचे लक्षण बनून राहते.

५. लालसेची तृष्णा

तृष्णा ती लालसा, न संपणारी तहान,
पायी पायी चालता, न होई समाधान।
कितीही मिळावे तरी, हवे अजून थोडे,
कबीराच्या मते, याच दुःखाचे कोडे।

अर्थ:
तृष्णा म्हणजे लोभ, एक न संपणारी तहान आहे.
कितीही मिळाल्यावरही माणसाला समाधान मिळत नाही.
कितीही संपत्ती मिळाली, तरी त्याला 'आणखी थोडे हवे' अशी लालसा राहते.
कबीरांच्या मते, हेच मानवी दुःखाचे मोठे रहस्य आहे.

६. कबीरांचे आव्हान

आशा-तृष्णा न मरे, तरी देह मरून जातील,
त्यांच्या बंधनातूनी, जीव मुक्त नाही होतील।
जन्म-मरणाचे कारण, हीच मनाची मोठी ओढ,
कबीरांचे सांगणे हे, सत्य मानावे गोड।

अर्थ:
आशा आणि लालसा कधीच मरत नाहीत, पण शरीरे मात्र नष्ट होतील.
यांच्या बंधनातून जीव कधीच मुक्त होणार नाही.
जन्म आणि मृत्यूच्या चक्राचे कारण हीच मनाची तीव्र आसक्ती आहे.
कबीरदास सांगून गेले हे सत्य आपण मान्य करावे.

७. मुक्तीचा मार्ग

म्हणूनी मना तू सोडी, ही मायेची आशा,
शाश्वत ते सत्य एक, भगवंताची पाशा।
दास कबीराचे सांगणे, भक्तीचाच मार्ग धरा,
इच्छांवर विजय मिळवा, मगच जीव तरारा।

अर्थ:
म्हणून हे मना, तू मायेची ही आशा सोडून दे.
शाश्वत आणि खरे सत्य फक्त भगवंताची भक्ती करणे हे आहे.
दास कबीर सांगतात की, तू भक्तीचाच मार्ग स्वीकार कर.
जेव्हा तू इच्छांवर विजय मिळवशील, तेव्हाच तुझे जीवन सार्थकी लागेल आणि आत्म्याला शांती मिळेल.

🙏🏽⏳💔💸💡✨🌍

--अतुल परब
--दिनांक-15.11.2025-शनिवार.       
===========================================