स्टॅलिनग्राडच्या लढाईची सुरुवात (१९४२): महायुद्धातील निर्णायक क्षण-2-

[Atul Kaviraje]

The Start of the Battle of Stalingrad (1942): The Battle of Stalingrad, one of the most significant battles of World War II, began on November 18, 1942.

स्टॅलिनग्राडच्या लढाईची सुरुवात (1942): दुसऱ्या महायुद्धातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण लढाई असलेली स्टॅलिनग्राडच्या लढाईची सुरुवात 18 नोव्हेंबर 1942 रोजी झाली.

स्टॅलिनग्राडच्या लढाईची सुरुवात (१९४२): महायुद्धातील निर्णायक क्षण-

६. लढाईचे स्वरूप: घर-घर युद्ध (The Nature of Battle: Close Quarters Combat) 🧱

ऑपरेशन युरेनस सुरू झाल्यानंतर ही लढाई पुढील अनेक महिने चालली आणि ती अत्यंत भीषण होती.

शहरी युद्ध: शहर पूर्णपणे उद्ध्वस्त झाले होते, परंतु प्रत्येक इमारत, प्रत्येक गल्ली, प्रत्येक घरासाठी अत्यंत क्रूर आणि जवळून लढाई झाली. याला 'चूहा-युद्ध' (Rat War) असेही म्हटले जाई.

उदाहरणे: 'पावलोव्हचे घर' (Pavlov's House) हे केवळ एका इमारतीचे प्रतीक बनले, जिथे सोव्हिएत सैनिकांनी महिनेभर जर्मन हल्ल्यांना तोंड दिले.

७. मुख्य सहभागी आणि नेतृत्व (Key Participants and Leadership) 🎖�

पक्ष (Side)

नेतृत्व (Leadership)

प्रमुख सेना (Key Forces)

सोव्हिएत युनियन ☭

जोसेफ स्टॅलिन, जनरल जॉर्जी झुकोव्ह

६२ वी आणि ६४ वी सेना (६२nd, ६४th Army)

नाझी जर्मनी 卐

ॲडॉल्फ हिटलर, फील्ड मार्शल फ्रेडरिक पॉलस

६ वी सेना (Sixth Army)

८. मानवी किंमत आणि विवेचन (Human Cost and Analysis) 💔

स्टॅलिनग्राडच्या लढाईत अभूतपूर्व मानवी किंमत मोजली गेली.

मृत्यू: दोन्ही बाजूंचे मिळून २० लाखांहून अधिक सैनिक आणि नागरिक मारले गेले किंवा जखमी झाले. रशियन नागरिक सैनिकांनी या युद्धात मोठा त्याग केला.

उदाहरणे (Analysis): हिटलरने फील्ड मार्शल पॉलस (Paulus) यांना कोणत्याही परिस्थितीत माघार न घेण्याचा आदेश दिला. परिणामी, वेढ्यात अडकलेल्या जर्मन सैन्याला उपासमार आणि थंडीचा सामना करावा लागला. हिटलरचा हा 'माघार नाही'चा हट्ट जर्मन सैन्याच्या पराभवाला कारणीभूत ठरला.

९. लढाईचे महात्त्वपूर्ण परिणाम (Crucial Consequences) ✅

सोव्हिएतच्या प्रतिहल्ल्याने लढाईचा निकाल स्पष्ट केला.

महायुद्धाचा टर्निंग पॉइंट (Turning Point): ही लढाई पूर्व आघाडीवर जर्मन सैन्याचा पहिला मोठा आणि निर्णायक पराभव होता. यानंतर जर्मनीला सतत माघार घ्यावी लागली आणि ते बचावात्मक (Defensive) भूमिकेत गेले.

आत्मविश्वास वाढ: सोव्हिएत युनियन आणि मित्र राष्ट्रांचा (Allies) आत्मविश्वास वाढला. नाझी जर्मनीला हरवणे शक्य आहे, हा संदेश जगाला मिळाला.

पराभव: ३१ जानेवारी १९४३ रोजी फील्ड मार्शल पॉलस यांनी शरणागती पत्करली. सुमारे ९१,००० जर्मन सैनिक युद्धकैदी बनले.

१०. निष्कर्ष आणि समारोप (Conclusion and Summary) 🥂

१८ नोव्हेंबर १९४२ रोजी सुरू झालेल्या सोव्हिएतच्या प्रतिहल्ल्याने केवळ स्टॅलिनग्राडचा नव्हे, तर दुसऱ्या महायुद्धाचा निकाल निश्चित केला. हे युद्ध मानवी धैर्याचे, त्याग आणि देशाभिमानाचे प्रतीक आहे. स्टॅलिनग्राडच्या विजयाने हिटलरच्या 'अजिंक्य' असण्याच्या कल्पनेला मूठमाती दिली आणि जगाला शांततेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल टाकण्यास मदत केली. स्टॅलिनग्राड हे वेळेच्या इतिहासातील 'अखंड इच्छाशक्ती'चे स्मारक आहे.

मुख्य मुद्दे, विश्लेषण आणि इमोजी सारांश (Main Points and Emoji Summary)

क्र.

मुख्य मुद्दा (Main Point)

विश्लेषण (Analysis)

इमोजी सारांश (Emoji Saransh)

१

ऑपरेशन युरेनस

१८ नोव्हेंबर १९४२ रोजी सोव्हिएतचा प्रतिहल्ला सुरू झाला.

📅 🔄

२

सामरिक लक्ष्य

स्टॅलिनग्राड, व्होल्गा नदी आणि कॉकेशस तेलसाठ्यांवर नियंत्रण.

⛽️ 🌊

३

टर्निंग पॉइंट

पूर्व आघाडीवर जर्मन सैन्याचा हा निर्णायक पहिला मोठा पराभव.

🛑 🇩🇪

४

वेढा

सोव्हिएत सैन्याने ३ लाख जर्मन सैनिकांना वेढ्यात अडकवले.

⭕️ 300K

५

मानवी किंमत

२० लाखांहून अधिक मृत्यू/जखमी; इतिहासातील सर्वाधिक रक्तरंजित युद्ध.

🩸 💔

६

परिणाम

जर्मनी बचावात्मक भूमिकेत, मित्र राष्ट्रांचा आत्मविश्वास वाढला.

💪 🇺🇸

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.11.2025-मंगळवार.
===========================================