🌺 परस्परांचे कल्याण 🌺 श्रीमद्भगवद्गीता, अध्याय ३, श्लोक ११-🙏🕉️🌿💧☀️🌍🤝💫

[Atul Kaviraje]

तीसरा अध्यायः कर्मयोग-श्रीमद्भगवदगीता-

देवान्भावयतानेन ते देवा भावयन्तु वः।
परस्परं भावयन्तः श्रेयः परमवाप्स्यथ।।11।।

🌺 परस्परांचे कल्याण 🌺

(श्रीमद्भगवद्गीता, अध्याय ३, श्लोक ११ वर आधारित दीर्घ मराठी कविता)

मूळ श्लोक:

देवान्भावयतानेन ते देवा भावयन्तु वः।
परस्परं भावयन्तः श्रेयः परमवाप्स्यथ।।11।।

१. देवांशी सहयोग

यज्ञ-मार्गाचे आचरण करुनी देवांना भजा,
भाव देई मानवास तेच सृष्टीच्या राजा.

अर्थ: (मागील श्लोकात सांगितलेल्या) यज्ञरूपी कर्माचे आचरण करून तुम्ही देवतांना (दैवी शक्तींना/निसर्गाला) संतुष्ट करा. हे मनुष्य प्राण्या, तू त्यांना आदर आणि सन्मान दिलास, तर तेच सृष्टीचे नियम तुझे कल्याण करतील.

२. देवांचे प्रत्युत्तर

'ते देवा भावयन्तु वः' तेच तुमचे हित करतील,
तुमच्या सेवेने ते भरभरून फळ देतील.

अर्थ: 'ते देवता तुमचे कल्याण करतील.' म्हणजे, जेव्हा तुम्ही निःस्वार्थ भावनेने कर्म कराल, तेव्हा निसर्गाच्या शक्ती (देवता) तुमची काळजी घेतील आणि तुमच्या चांगल्या कर्माचे फलित तुम्हाला भरभरून देतील.

३. सहकार्याचे चक्र

परस्परांना वाढवा हाच सृष्टीचा न्याय,
देणे-घेणे अखंड होईल मानवाचे काय.

अर्थ: एकमेकांना मदत करून, एकमेकांचे कल्याण करूनच (देवाने मनुष्याचे आणि मनुष्याने देवाचे) आपण प्रगती करू शकतो. हे देवाण-घेवाणीचे चक्र अखंड सुरू राहिले तरच मानवाचे जीवन सुखरूप होईल.

४. निसर्ग यज्ञ

निसर्ग देव हा आपला त्याला शुद्ध हवा द्या,
पाणी, वृक्ष, भूमातेचा नेहमी आदर राखा.

अर्थ: निसर्गालाच आपण देवता मानले पाहिजे. त्याला शुद्ध हवा, पाणी आणि पर्यावरणाची भेट द्या. भूमी, जल आणि वृक्षांचा नेहमी आदर करा, हाच निसर्गाप्रती केलेला खरा यज्ञ आहे.

५. परम कल्याणाचा मार्ग

निष्काम भाव ठेवुनी ज्याने केले हे काम,
'परम श्रेय' त्यालाच मिळेल देवांचे धाम.

अर्थ: ज्या व्यक्तीने कर्म करताना फळाची इच्छा न ठेवता निःस्वार्थ भाव ठेवला, त्यालाच 'परम कल्याण' (मोक्ष) प्राप्त होते आणि तो देवाच्या (आत्म्याच्या) जवळ जातो.

६. सहजीवनाची महती

एकमेकांस साह्य केले तरच जीवन,
सहजीवनानेच होते नित्याचे समाधान.

अर्थ: या जगात एकमेकांना मदत करणे (सहकार्य करणे) हेच मानवी जीवनाचे सार आहे. अशा सहजीवनातूनच आपल्याला रोजच्या जीवनात खरे समाधान आणि आनंद प्राप्त होतो.

७. भक्तीचा निष्कर्ष

हाच 'कर्मयोग' सांगे कल्याणाची कहाणी,
स्वार्थ सोडून जगणे हीच भाग्याची खाणी.

अर्थ: हा श्लोक आणि संपूर्ण कर्मयोग अध्याय आपल्याला कल्याणाचा मार्ग सांगतो. स्वार्थाचा त्याग करून संपूर्ण सृष्टीच्या कल्याणासाठी जगणे, हीच सर्वात मोठी भाग्याची गोष्ट आहे.

EMOJI सारांश:

🙏🕉�🌿💧☀️🌍🤝💫

--अतुल परब
--दिनांक-17.11.2025-सोमवार.     
===========================================