संत सेना महाराज-विटेवरी उभा। जैसा लावण्याचा गाभा-1-🌹🙏💎📿💫⚪✨😌💖

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                    ------------

        संत सेना महाराज-

वारकरी संप्रदायातील अनेक तीर्थक्षेत्रांना त्यांनी केवळ भेटी दिल्या नाहीत, तर ते महिनोंमहिने मुक्काम करीत, ज्ञानदेवादी भावंडे यांच्यावर सेनाजींचे खूप प्रेम होते, भक्ती होती. विशेषतः पंढरपूर, आळंदी, सासवड, त्र्यंबकेश्वर या ठिकाणी असलेल्या संजीवन समाधीस्थळांना त्यांनी भेटी दिल्या आहेत, हे त्यांच्या तीर्थमाहात्म्य अभंगातून दिसते.

     "विटेवरी उभा। जैसा लावण्याचा गाभा॥

     पायी ठेवूनिया माथा। अवधी वारली चिंता॥

     समाधान चित्ता। डोळा श्रीमुख पाहतात।

     बहुजन्मी केला त्याग। सेना देखे पांडुरंग ॥"

💎 संत सेना महाराजांचा अभंग: पांडुरंगाचे रूप आणि समाधी 💎

अभंग:
**"विटेवरी उभा।
जैसा लावण्याचा गाभा॥
पायी ठेवूनिया माथा।
अवघी वारली चिंता॥
समाधान चित्ता।
डोळा श्रीमुख पाहतात।
बहुजन्मी केला त्याग।
सेना देखे पांडुरंग ॥"**

सखोल भावार्थ (Sakhol Bhavarth): अभंगाचा गूढार्थ

संत सेना महाराजांनी या अभंगात विठ्ठलाच्या विटेवरच्या शांत आणि सुंदर रूपाचे वर्णन केले आहे. हा अभंग केवळ देवाचे रूपवर्णन नसून, भक्तीच्या अंतिम अवस्थेचे चित्रण आहे.

लावण्याचा गाभा:
विठ्ठलाचे रूप हे केवळ सुंदर नाही, तर ते संपूर्ण सौंदर्याचे सार आहे (लावण्याचा गाभा). हे रूप पाहताच भक्ताला परमशांती मिळते.

चिंता-वारण:
विठ्ठलाच्या चरणांवर माथा ठेवताच, भक्ताच्या सर्व चिंता आणि संसारातील दुःखे नष्ट होतात. हा भक्तीमुळे प्राप्त होणाऱ्या निर्भयतेचा अनुभव आहे.

समाधान चित्ता:
विठ्ठलाचे श्रीमुख पाहणे, ही भक्तासाठी सर्वात मोठी समाधी आहे. डोळ्यांनी ते रूप पाहणे आणि त्याचवेळी चित्ताला समाधान मिळणे, ही आंतरिक आणि बाह्य शांतीची अवस्था आहे.

जन्म-जन्मांतरीचे तप:
विठ्ठलाचे हे दुर्लभ दर्शन हे कोणत्याही एका जन्माच्या प्रयत्नांचे फळ नाही, तर अनेक जन्मांतील त्याग आणि पुण्याईचे (साधनेचे) फळ आहे, अशी सेना महाराजांची भावना आहे.

थोडक्यात, हा अभंग रूप-दर्शन, चिंतामुक्ती आणि समाधान या भक्तीमार्गाच्या तीन प्रमुख पायऱ्या स्पष्ट करतो, ज्यांचा अनुभव सेना महाराजांना पांडुरंगाच्या दर्शनाने प्राप्त झाला.

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन

कडवे १:
**"विटेवरी उभा।

जैसा लावण्याचा गाभा॥"**

भागअर्थ (Meaning):
विटेवरी उभा — विटेवर (स्थिर) उभा असलेला.
जैसा लावण्याचा गाभा — जणू सौंदर्याचे/तेजाचे मूळ सारच आहे.

विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन:
संत सेना महाराजांनी येथे विठ्ठलाच्या रूपाचे वर्णन करताना त्याला 'लावण्याचा गाभा' म्हटले आहे.

विटेवरी उभा:
विठ्ठलाचे हे स्थिर आणि शांत रूप त्याचे वैराग्य आणि तटस्थता दर्शवते. तो जगाच्या द्वंद्वात असूनही त्यापासून अलिप्त आहे.

लावण्याचा गाभा:
'गाभा' म्हणजे मूळ तत्त्व किंवा सार. विठ्ठल हे बाह्य सौंदर्य नसून, चैतन्यमय सौंदर्याचे मूळ उगमस्थान आहे. हे रूप केवळ डोळ्यांना नव्हे, तर आत्म्याला शांत आणि तृप्त करणारे आहे.

उदाहरण:
जसे एखादे फुल सुंदर दिसते, पण त्याचा सुगंध हे त्याचे 'गाभा' असते; त्याप्रमाणे विठ्ठलाचे रूप केवळ बाह्य सौंदर्य नसून, त्याचे अंतरंग-तेज अनंत गुणांचे सार आहे.

कडवे २:
**"पायी ठेवूनिया माथा।

अवघी वारली चिंता॥"**

भागअर्थ:
पायी ठेवूनिया माथा — चरणांवर आपले मस्तक ठेवले.
अवघी वारली चिंता — सर्व प्रकारची चिंता नष्ट झाली.

विस्तृत विवेचन:
हा चरण शरणागतीचा आणि चिंतामुक्तीचा अनुभव व्यक्त करतो.

पायी ठेवूनिया माथा:
हे भक्ताचे संपूर्ण समर्पण आहे. मस्तक झुकवणे म्हणजे अहंकाराचा त्याग. अहंकार गेला की दुःख नाहीसे होते.

अवघी वारली चिंता:
भक्ताला खात्री पटते की आता ईश्वरच रक्षण करेल. भय, शंका, काळजी—सर्व नष्ट.

उदाहरण:
जसे मूल आईच्या कुशीत गेले की सर्व भय विसरते; तसेच विठ्ठलाच्या चरणी माथा टेकल्यावर भक्ताच्या सर्व चिंता निघून जातात.

🌹🙏💎📿💫⚪✨😌💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-17.11.2025-सोमवार.     
===========================================