🌍 मातीचा उपदेश 🏺संत कबीर दोहा १८-🌱🏺👤⏳💀🌍🧘‍♂️🙏

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

माटी कहे कुम्हार से, तु क्या रौंदे मोय।
एक दिन ऐसा आएगा, मैं रौंदूंगी तोय॥१८॥

🌍 मातीचा उपदेश 🏺

(संत कबीर दोहा १८ वर आधारित दीर्घ मराठी कविता)

मूळ दोहा:

माटी कहे कुम्हार से, तु क्या रौंदे मोय।
एक दिन ऐसा आएगा, मैं रौंदूंगी तोय॥

१. कुंभाराचा अहंकार

कुंभार मातीस म्हणे 'तुला मी देतो आकार,'
पायाखाली तुडवितो करीतसे हा सत्कार.
अर्थ: कुंभार मातीला म्हणतो की 'मी तुला आकार देतो'
आणि तो तिला पायाखाली तुडवून (मळून) 'सत्कार' (प्रक्रिया) करत असतो.

(हा मनुष्य-अहंकाराचे प्रतीक आहे.)

२. मातीचा प्रश्न

'माटी' त्याला सांगते 'कशाला तुडवतोस मला?'
तुझा गर्व हा व्यर्थ देणार मीच तुला कळा.
अर्थ: (यावर) माती त्या कुंभाराला प्रश्न विचारते की,
'तू मला कशाला इतक्या क्रूरतेने पायाखाली तुडवतोस?'

तुझा हा अहंकार व्यर्थ आहे, कारण मीच तुला (सत्याची) जाणीव करून देईन.

३. नश्वरतेचे सत्य

आज तू बलवान देहास आहे हे ज्ञान,
अंती हे शरीर मात्र मातीतच होणार शान.
अर्थ: आज जिवंत असताना तू स्वतःला बलवान आणि श्रेष्ठ मानतोस (देहाला ज्ञान आहे की मी शक्तिशाली आहे),
पण अंतिमतः हे तुझे शरीर याच मातीत शांत होऊन मिसळून जाणार आहे.

४. काळाचे चक्र

एक दिवस असा येईल जेव्हा 'माती' मीच असेन,
तुझ्या विझलेल्या देहावर शांतपणे मी बसेन.
अर्थ: एक दिवस असा निश्चित येईल, जेव्हा तुझे अस्तित्व नष्ट होईल
आणि मी (माती) स्थिर राहीन. तुझ्या मृत शरीरावर मी शांतपणे (मातीत मिसळून) विराजमान होईन.

५. अंतिम शासन

'मी रौंदूंगी तोय' तेव्हा होईल माझा न्याय,
उरलेल्या अस्थींवरती मातीचाच तो काय.
अर्थ: तेव्हा मी (माती) तुला चिरडून टाकेन, कारण तो माझा न्याय असेल.
तुझ्या शरीराच्या उरलेल्या हाडांवर आणि अस्तित्वावर मातीचाच अधिकार असेल (मातीच त्यांना विरघळवून टाकेल).

६. अहंकाराचा नाश

सत्तेचा, धनाचा गर्व नको करू बा मानवा,
तुझा अंतिम ठौर हा मातीचाच गोवा.
अर्थ: हे माणसा, सत्तेचा किंवा धनाचा गर्व करू नकोस.
कारण तुझे अंतिम ठिकाण (ठौर) हे मातीत मिसळून जाणेच आहे. (शरीराचा अंतिम निवास मातीतच आहे.)

७. भक्तीचा उपदेश

देह नश्वर हे जाणून धर नामस्मरणाचा नेम,
कबीर भक्ती सांगे देहास नको देऊ प्रेम.
अर्थ: आपले शरीर नश्वर आहे, हे सत्य जाणून तू परमेश्वराचे नामस्मरण करण्याचा नियम (नेम) धर.
संत कबीर म्हणतात की, (या) क्षणभंगुर देहावर अति प्रेम किंवा आसक्ती ठेवू नकोस.

🌱🏺👤⏳💀🌍🧘�♂️🙏

--अतुल परब
--दिनांक-16.11.2025-रविवार.     
===========================================