🚩 सोवियत समाजवादी गणराज्यांचा संघ (USSR) ची स्थापना 🚩-2-

[Atul Kaviraje]

The Establishment of the Soviet Union (1922): The Union of Soviet Socialist Republics (USSR) was officially established on November 19, 1922, marking a new era in Soviet history.

सोवियत संघाची स्थापना (1922): 19 नोव्हेंबर 1922 रोजी, सोवियत समाजवादी गणराज्यांचा संघ (USSR) औपचारिकपणे स्थापन झाला, ज्यामुळे सोवियत इतिहासात एक नवीन युग सुरू झाले.

🚩 सोवियत समाजवादी गणराज्यांचा संघ (USSR) ची स्थापना 🚩-

मुख्य मुद्दा ६: सोवियत संघाचे चिन्ह, ध्वज आणि घोषवाक्य (Symbol, Flag and Motto of the Soviet Union) 🖼�
या नवीन राज्याची स्वतःची प्रतीके होती, जी त्याच्या विचारधारेचे दर्शन घडवत होती.
उप-मुद्दा ६.१: ध्वज: लाल रंगाचा ध्वज (क्रांतीचे प्रतीक) ज्यावर सोनेरी हातोडा (Hammer) (औद्योगिक कामगार) आणि विळा (Sickle) (शेतकरी) हे प्रतीक लाल ताऱ्यासह (Red Star) होते. ☭�
उप-मुद्दा ६.२: घोषवाक्य: "जगातील कामगारांनो, एक व्हा!" (Workers of the world, unite!) - हे कार्ल मार्क्सच्या तत्त्वज्ञानाचे प्रतीक होते.
उप-मुद्दा ६.३: प्रतीकात्मकता: हातोडा आणि विळा हे कामगार आणि शेतकरी यांच्या युतीचे, म्हणजे 'सर्वहारा' (Proletariat) वर्गाच्या सत्तेचे प्रतीक होते.

मुख्य मुद्दा ७: आंतरराष्ट्रीय साम्यवादी चळवळ (The International Communist Movement) 🤝
सोवियत संघाची स्थापना हा केवळ रशियातील बदल नव्हता, तर जागतिक स्तरावर साम्यवादी विचारधारेला बळ देणारी घटना होती.
उप-मुद्दा ७.१: कॉमिन्टर्न (Comintern): जगभरातील साम्यवादी पक्षांना एकत्र आणण्यासाठी आणि जागतिक क्रांतीला पाठिंबा देण्यासाठी स्थापन केलेली संस्था.
उप-मुद्दा ७.२: पश्चिम आणि सोवियत संबंध: पाश्चात्त्य भांडवलशाही (Capitalist) देशांनी सोवियत संघाला सुरुवातीला मान्यता देण्यास आणि स्वीकारण्यास विरोध केला.
उप-मुद्दा ७.३: शीतयुद्धाचा पाया: USSR च्या स्थापनेतून जगातील दोन मोठ्या विचारधारेतील संघर्षाचा (साम्यवाद विरुद्ध भांडवलशाही) पाया रचला गेला, जो पुढे शीतयुद्धात (Cold War) परावर्तित झाला.

मुख्य मुद्दा ८: सांस्कृतिक आणि सामाजिक बदल (Cultural and Social Changes) 🎭
सोवियत संघाने समाजाच्या प्रत्येक स्तरावर बदल घडवून आणले.
उप-मुद्दा ८.१: शिक्षण आणि साक्षरता: शासनाने साक्षरता वाढवण्यासाठी आणि सर्वसामान्य नागरिकांपर्यंत शिक्षण पोहोचवण्यासाठी मोठे प्रयत्न केले.
उप-मुद्दा ८.२: धर्मविरोध: साम्यवादी पक्षाने धर्माला 'अफू' (Opium of the people) मानून नाकारले आणि नास्तिकता (Atheism) वाढवण्याचा प्रयत्न केला. अनेक चर्च आणि धार्मिक स्थळे बंद करण्यात आली.
उप-मुद्दा ८.३: महिलांचे स्थान: महिलांना पुरुषांच्या बरोबरीने काम करण्याचा आणि मतदानाचा हक्क मिळाला, ज्यामुळे त्यांचे सामाजिक स्थान सुधारले. 👩�🏭

मुख्य मुद्दा ९: सोवियत संघाच्या स्थापनेचे महत्त्व (Significance of the Establishment of the Soviet Union) ⭐
USSR च्या स्थापनेने २० व्या शतकाचा इतिहास पूर्णपणे बदलला.
उप-मुद्दा ९.१: एक जागतिक महासत्ता (Global Superpower): पुढील दशकात सोवियत संघ अमेरिकेला टक्कर देणारी दुसरी जागतिक महासत्ता बनला.
उप-मुद्दा ९.२: औद्योगिक क्रांती: पंचवार्षिक योजनांमुळे सोवियत संघाने अवघ्या काही वर्षांत एक मागासलेला कृषीप्रधान देश ते एक औद्योगिक महासत्ता बनण्याची प्रगती केली.
उप-मुद्दा ९.३: साम्यवादाची प्रेरणा: आशिया, आफ्रिका आणि दक्षिण अमेरिकेतील अनेक देशांसाठी साम्यवाद हा वसाहतवादाविरुद्ध (Colonialism) लढण्याची एक प्रेरणा बनला.

मुख्य मुद्दा १०: भविष्यातील परिणाम आणि विसर्जन (Future Consequences and Dissolution) 📉
सोवियत संघाची स्थापना जेवढी महत्त्वाची होती, तेवढाच त्याचा अंतही ऐतिहासिक होता.
उप-मुद्दा १०.१: शीतयुद्ध (Cold War): स्थापनेमुळे जग दोन गटांमध्ये विभागले गेले आणि पुढील अनेक दशके दोन्ही महासत्तांमध्ये शस्त्रास्त्र स्पर्धा (Arms Race) सुरू राहिली.
उप-मुद्दा १०.२: राजकीय दडपशाही: स्टालिनच्या नेतृत्वाखालील राजकीय दडपशाही आणि मानवाधिकार उल्लंघनामुळे लाखो लोकांचे जीवन नष्ट झाले.
उप-मुद्दा १०.३: विसर्जन (Dissolution): अंतर्गत आर्थिक आणि राजकीय समस्यांमुळे अखेरीस १९९१ मध्ये सोवियत संघाचे विसर्जन झाले, आणि १५ नवीन स्वतंत्र राष्ट्रे निर्माण झाली. 💔

निष्कर्ष आणि समारोप (Conclusion)
सोवियत संघाची स्थापना (३० डिसेंबर १९२२) हा एक धाडसी राजकीय प्रयोग होता. त्याने जगाला साम्यवादाचा एक व्यावहारिक (Practical) नमुना दिला आणि जागतिक इतिहासाची दिशा बदलली. एका बाजूला, त्याने झारच्या जुलमी राजवटीतून मुक्ती, औद्योगिक प्रगती आणि साक्षरता यांसारखे महत्त्वाचे टप्पे गाठले; तर दुसऱ्या बाजूला, स्टालिनच्या काळात राजकीय दडपशाही आणि लाखो निष्पाप लोकांच्या हत्यांचा काळ पाहिला. सोवियत संघाच्या स्थापनेने २० व्या शतकातील भांडवलशाही (Capitalism) आणि साम्यवाद (Communism) या दोन प्रतिस्पर्धी विचारधारेतील संघर्षाला जन्म दिला, ज्याचा प्रभाव आजच्या जागतिक राजकारणावरही दिसून येतो. 🇷🇺

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-19.11.2025-बुधवार.
===========================================