संत सेना महाराज-सेना न्हावी भक्त भला। तेगे देव भुलविले-2-🙏🪕✂️👑💖👤🌟

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                    ------------

        संत सेना महाराज-

३. कडवे तिसरे: रूप पालटणे आणि एकाकार होणे
रूप पालटोति गेली। सेना न्हावी विठ्ठल झाला॥ ३॥

अर्थ (Meaning): (भक्तावर आलेल्या संकटाच्या वेळी) देवाचे रूप बदलले आणि सेना न्हावीच्या रूपात साक्षात विठ्ठलच प्रकट झाला (म्हणजेच विठ्ठलाने सेना महाराजांचे रूप घेतले आणि त्यांची सेवा केली).

विस्तृत विवेचन (Detailed Elaboration): हा अभंगाचा गाभा आहे. सेना महाराजांना राजघराण्यातील सेवा करण्यासाठी बोलावले होते, परंतु ते भक्तीत मग्न असल्याने त्यांना वेळेवर जाता आले नाही. तेव्हा भक्ताची लाज राखण्यासाठी, विठ्ठलाने सेना महाराजांचे रूप धारण केले आणि राजाची सेवा केली. "सेना न्हावी विठ्ठल झाला" याचा अर्थ केवळ रूप बदलणे नाही, तर भक्त आणि भगवंत यांच्यात भेद न उरणे (अद्वैत) हा आहे. भक्तीच्या परमोच्च अवस्थेत भक्त आणि देव एकरूप होतात. विठ्ठलाने स्वतः न्हाव्याचे रूप घेऊन भक्ताचे कर्म केले. हे देवाचे भक्तावरील असीम प्रेम, सेवाभाव आणि करुणा दर्शवते.

४. कडवे चौथे: राज्याच्या भेटीस जाणे
काखे घेऊनि धोकटी। गेला राजियाचे भेटी ॥ ४ ॥

अर्थ (Meaning): (सेना महाराजांचे रूप घेतलेल्या विठ्ठलाने) काखेत क्षौरकर्माची साधने (धोकटी, म्हणजे किट) घेऊन राजाला भेटायला गेला.

विस्तृत विवेचन (Detailed Elaboration): या कडव्यात तिसऱ्या कडव्यातील प्रसंगाची पूर्णता आहे. 'धोकटी' (क्षौरकर्म करण्याची साधने, जसे की वस्तरा, आरसा, इ.) हे त्यांच्या न्हावी व्यवसायाचे प्रतीक आहे. भक्ताचे रूप घेतलेल्या विठ्ठलाने ती धोकटी काखेत घेतली आणि राजाकडे सेवा देण्यासाठी गेला. येथे देवाचा विनम्रपणा आणि भक्ताची सेवा करण्यासाठी स्वतःला समर्पित करण्याची वृत्ती दिसून येते. देवाचे सर्वश्रेष्ठ रूप धारण केलेल्या परमेश्वराने एका सामान्य नाभिकाचे रूप घेतले आणि त्याची सेवा केली. या उदाहरणावरून हे सिद्ध होते की, देवाला भक्ताचा व्यवसाय किंवा त्याची सामाजिक स्थिती महत्त्वाची नसते, तर त्याची निस्सीम भक्ती महत्त्वाची असते.

💖 समारोप आणि निष्कर्ष (Conclusion and Summary)
समारोप (Conclusion): संत सेना महाराजांचा हा अभंग भक्तीच्या सर्वोच्च सामर्थ्याची गाथा आहे. देव केवळ भक्तांना संकटातून सोडवत नाही, तर तो स्वतः भक्ताची सेवा करण्यासाठी आणि त्याची प्रतिष्ठा राखण्यासाठी त्याचे रूप धारण करतो. 'भक्तीत शक्ती आहे' आणि 'कर्म हेच पूजा' हा या अभंगाचा मुख्य संदेश आहे.

निष्कर्ष (Inference):

कर्म आणि भक्तीचा समन्वय: कोणताही व्यवसाय कनिष्ठ नसतो; भक्तीच्या भावाने केलेले प्रत्येक कर्म ईश्वराची पूजा बनते. (उदा. सेना महाराजांचे न्हावीकाम.)

देवाचा करुणाभाव: भगवंत आपल्या भक्तांवर येणारे संकट दूर करण्यासाठी आणि त्यांची लाज राखण्यासाठी कोणत्याही थराला जाऊ शकतो.

अद्वैत सिद्धी: तीव्र भक्तीमुळे भक्त आणि भगवंत यांच्यात भेद उरत नाही.

हा अभंग आपल्याला शिकवतो की, आपण कोणत्या पदावर आहोत यापेक्षा, आपण आपले कर्म किती निष्ठेने आणि परमेश्वराच्या स्मरणात करतो, हे महत्त्वाचे आहे.

🙏🪕✂️👑💖👤🌟

संत सेना न्हावी यांच्या चरित्रपर अभंगातून विठ्ठलाच्या साक्षात्काराचा प्रसंग सांगितला आहे. हा अभंग शं० गो० तुळपुळे यांनी प्रक्षिप्त मानला आहे. काळाचा विचार केला तर हा अभंग स्वीकृत स्वरूपाचा वाटतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-20.11.2025-गुरुवार.
===========================================