श्री एकनाथ महाराज-🚩 भक्तीचा भाव: धोकटीचा स्वीकार 🚩🕯️ 📿 🌌 💖 📦 🤝 🙏 🚩

[Atul Kaviraje]

       श्री एकनाथ महाराज-

     "सेना नानक पूजा करिता।

     देवने धोकटी लिया देखा॥"

🚩 भक्तीचा भाव: धोकटीचा स्वीकार 🚩

(संत श्री एकनाथ महाराज यांच्या अभंगावर आधारित दीर्घ मराठी कविता)

अभंग: "सेना नानक पूजा करिता। देवने धोकटी लिया देखा॥"

श्लोकाचा सारांश (Short Meaning of Abhanga)

संत सेना महाराज आणि संत नानक देव यांनी आपल्या पद्धतीने भक्ती (पूजा) केली असता, देवाने त्यांच्या प्रेमाची 'धोकटी' (समर्पण) स्वीकारली, हे संत एकनाथांनी पाहिले.

दीर्घ मराठी कविता (Long Marathi Poem)

कडवे १: दोन संत, एक भाव

सेना-नानक, दोघे महान,
धरिती मनी देवाचे ध्यान;
पूजा त्यांची होती निराळी,
पण प्रेमाची ज्योत तळमळी. (🕯�)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): संत सेना महाराज आणि संत नानक देव हे दोघेही महान संत होते. ते आपापल्या मनात देवाचे चिंतन करत असत. त्यांची पूजा करण्याची पद्धत (उपासना) वेगवेगळी असली तरी, त्यांच्या भक्तीच्या प्रेमाची ज्योत एकसारखीच तळमळणारी होती.

कडवे २: सेनेची सगुण भक्ती

सेना करी न्हावीचे काम,
मुखामध्ये विठोबाचे नाम;
सगुण मूर्तीचे ते भक्त,
प्रेमात त्यांच्या असे रक्त. (📿)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): संत सेना महाराज हे न्हावीचे (केशकर्तनाचे) काम करत असतानाही त्यांच्या मुखात सतत विठोबाचे नाम असायचे. ते सगुण रूपात देवाची भक्ती करणारे भक्त होते आणि त्यांच्या प्रेमात उत्कटता व तळमळ भरलेली होती.

कडवे ३: नानकाचे निर्गुण चिंतन

नानक गाई निर्गुण वाणी,
नसे रूप, नसे ठाणी;
नाम-सिमरन त्यांचे साधन,
केले देवाशी आत्मनिवेदन. (🌌)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): संत नानक देव हे निर्गुण (निराकार) ब्रह्माची वाणी गात असत. त्यांच्या उपासनेत देवाला विशिष्ट रूप किंवा ठिकाण नव्हते. नामस्मरण हेच त्यांचे भक्तीचे साधन होते आणि त्यांनी पूर्णपणे स्वतःला देवाला समर्पित केले होते.

कडवे ४: भेदाचे बंधन तुटले

कुणी पूजी सगुण भावने,
कुणी ध्यानी निराकार मनाने;
देव पाही केवळ अंतरी,
तो न अडके बाह्य आचारी. (💖)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): काही भक्त सगुण भक्तीच्या भावाने पूजा करतात, तर काही निराकार स्वरूपाचे चिंतन करतात. परंतु देव केवळ भक्ताच्या अंतःकरणातील भाव पाहतो आणि तो बाह्य कर्मकांडात अडकून पडत नाही.

कडवे ५: धोकटीचा खरा अर्थ

धोकटी म्हणजे साधे अर्पण,
नसे हिरे, नसे सोन्याचे वर्ण;
भक्ताच्या श्रद्धेचे ते सार,
शुद्ध भावाने भरला गाभार. (📦)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): 'धोकटी' म्हणजे भक्ताने अत्यंत साधेपणाने अर्पण केलेली वस्तू. त्यात हिरे-माणके किंवा सोन्याचे तेज नसते. ती तर भक्ताच्या श्रद्धेचा आणि विश्वासाचा गाभा आहे, जो शुद्ध भावाने भरलेला आहे.

कडवे ६: देवाचा भक्तवत्सल न्याय

भगवंताने केली मोठी कृपा,
स्वीकारली दोघांची ही पूजा;
सेना रूपी काम तो करी,
नानकाचा भाव अंतरी धरी. (🤝)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): भगवंताने मोठी कृपा केली आणि सेना व नानक या दोघांचीही पूजा स्वीकारली. सेना महाराजांच्या भक्तीसाठी देवाने त्यांचे रूप घेऊन काम केले आणि नानकदेवांच्या शुद्ध भावाला आपल्या हृदयात स्थान दिले.

कडवे ७: एकनाथांचा बोध

एकनाथ म्हणे सत्य पहा,
देवासाठी भावच दहा;
सगुण-निर्गुण सारे समान,
ठेवा चित्ती एक समाधान. (🙏)

अर्थ (Padacha Marathi Arth): संत एकनाथ महाराज म्हणतात की, हे सत्य नीट जाणून घ्या: देवासाठी भक्ताचा शुद्ध भावच दहा (सर्वात महत्त्वाचा) असतो. सगुण आणि निर्गुण भक्तीचे मार्ग देवासाठी समान आहेत, म्हणून मनात फक्त एकच समाधानाचा भाव ठेवा.

इमोजी सारांश (Emoji Saransh)
🕯� 📿 🌌 💖 📦 🤝 🙏 🚩

--अतुल परब
--दिनांक-23.11.2025-रविवार.           
===========================================